Indiańskie plemiona USA - Zuni (Plemię Pueblo)

ZUNI (Plemię Pueblo)

Zuni ( Zuni : A: shiwi ; dawniej orkisz Zuni )
są to Indianie Pueblo narody do doliny rzeki Zuni .

Obecnie Zuni są uznanym przez władze federalne plemieniem i większość żyje w Pueblo Zuni nad rzeką Zuni, dopływem rzeki Little Colorado , w zachodnim Nowym Meksyku w Stanach Zjednoczonych .
Pueblo Zuni jest 55 km (34 mil) na południe od Gallup, Nowy Meksyk .

Plemię Zuni mieszkało w wielopoziomowych domach z gliny.
Oprócz rezerwatu plemię posiada ziemie powiernicze w Hrabstwo Catron w stanie Nowy Meksyk i hrabstwo Apache w stanie Arizona . Zuni nazywają swoją ojczyznę Halona Idiwan'a lub Middle Place.
Uważa się, że słowo Zuni wywodzi się z zachodniego języka Keres ( Acoma ) słowa s?^?ni lub jego pokrewnego.

Mapa historycznego rozmieszczenia Zuni (jasnozielony) i obecnej ziemi Zuni (ciemnozielony)

Spis treści:
1 Historia
2 Kultura
2,1 Zuni etnobotanika
2.2 Ceramika Zuni
2,3 Rzeźba i złotnictwo
2,4 Religia
2,5 Shalako
3 W kulturze popularnej

Historia

Archeologia sugeruje, że Zuni byli rolnikami w ich obecnej lokalizacji od 3000 do 4000 lat.

Obecnie uważa się, że przodkowie Zuni zamieszkiwali dolinę rzeki Zuni od ostatniego tysiąclecia przed naszą erą, kiedy to zaczęli stosować techniki nawadniania , które umożliwiły uprawę kukurydzy przynajmniej na działkach wielkości gospodarstw domowych.

Zuni Salt Lake, Nowy Meksyk, gdzie Zuni od wieków zbierają sól

Kultura Zuni była poprzedzona przez ludy Mogollon i Ancestral Pueblo , które żyły na pustyniach Nowego Meksyku, Arizony , Utah i południowego Kolorado przez ponad dwa tysiąclecia.
Biały Kopiec był jedną z takich osad z domostwami, rolnictwem i magazynami, zbudowaną około 700 rne , a następnie wioską Kiatuthlanna około 800 rne i Allantown około 1000 rne Te wioski Mogollon obejmowały kivas . Podobnie przodkowie Zuni byli w kontakcie z Anasazi w Kanionie Chacookoło 1100. Osada Zuni, zwana Wioską Wielkich Kiv, została zbudowana około 1100 roku i obejmowała dziewięć kiv.

Jednak region Zuni był prawdopodobnie tylko słabo zaludniony przez małe osady rolnicze do XII wieku, kiedy populacja i wielkość osad zaczęła rosnąć. Duże wioski Heshot Ula, Betatakin i Kiet Siel zostały założone do 1275 roku.

W XIII wieku na szczytach płaskowyżów zbudowano wioski, w tym Atsinna na Inskrypcyjnej Skale.

W XIV wieku Zuni zamieszkiwali tuzin pueblo o wielkości od 180 do 1400 pokoi, podczas gdy Anasazi porzucili większe osady na rzecz mniejszych lub założyli nowe wzdłuż Rio Grande.
Zuni przenieśli się ze wschodniej części swojego terytorium na zachodnią stronę i zbudowali sześć nowych wiosek: Halona, Hawikuh, Kiakima, Matsaki, Kwakina, i Kechipaun.
Halona znajdowała się 97 km na północ Zuni Salt Lake, a Zuni handlowali solą, kukurydzą iturkus .

Ekspansja Hiszpańska

Hawikuh zostało uznane przez Nizę za jedno z Seven Cities of Gold (Cibola), legendarnego, bogatego imperium XVI wieku.

W 1539 roku mauretański niewolnik Estevanico poprowadził zaawansowaną grupę hiszpańskiej ekspedycji Fray Marcos de Niza .

Sponsorowany przez Antonio de Mendoza, który chciał, aby Niza "wyjaśniła tubylcom tej ziemi, że jest tylko jeden Bóg w niebie, a cesarz na ziemi ma rządzić i rządzić nim, którego poddanymi wszyscy muszą się stać i komu muszą służyć".

Zuni podobno zabili Estevanica jako szpiega lub za bycie "chciwym, żarłocznym i odważnym".
[Patrz: Masakra Estevanico (1539)]

Był to pierwszy kontakt Hiszpanii z którymkolwiek z ludów Pueblo.

Ekspedycja Francisco Vásquez de Coronado nastąpiła po roszczeniach Nizy do Siedmiu Miast Ciboli.
Po raz kolejny sponsorowany przez Mendozę, Coronado poprowadził 230 żołnierzy na koniach, 70 żołnierzy piechoty, kilku księży franciszkanów i meksykańskich tubylców.

Hiszpanie spotkali 600 wojowników Zuni w pobliżu Hawikuh w lipcu 1540, zadając kilka ofiar i zdobywając wioskę.
[Patrz: Bitwa Hawikku (1540)]

Coronado szło dalej do Rio Grande, ale kilku księży i żołnierzy pozostało jeszcze 2 lata.

Ekspedycja Chamuscado i Rodríguez odbyła sie w latach (1581-1582) , a Antonio de Espejo w 1583 r.

Juan de Onate odwiedził terytorium Zuni w 1598 i 1604 roku poszukując kopalni miedzi, ale bez powodzenia.

Francisco Manuel de Silva Nieto założył misję w Hawikuh w 1629 z 2 księżmi franciszkanami.
Ukończyli kompleks kościelny w 1632 roku i założyli drugą misję w Halonie.

Wkrótce potem Zuni zniszczyli misję w Hawikkuh , zabijając dwóch księży, a następnie wycofali się do Dowa Yalanne , gdzie pozostali przez następne trzy lata.
Hiszpanie zbudowali kolejną misję w Halonie w 1643 r.

Przed powstaniem Pueblo w 1680 r. Zuni mieszkali w sześciu różnych wioskach.
[Patrz: Rebelia Pueblo (1680)]

Po powstaniu, aż do 1692 roku, schronili się w pozycji umożliwiającej obronę na szczycie Dowa Yalanne , stromego płaskowyżu 5 km (3,1 mil) na południowy wschód od obecnego Pueblo Zuni; Dowa oznacza "kukurydza", a yalanne oznacza "górę".

Po ustanowieniu pokoju i powrotu Hiszpanów , Zuni przeniosła się do swojej obecnej lokalizacji, wracając na górę mesa krótko tylko w 1703 roku

Pod koniec XVII wieku, tylko Halona wciąż zamieszkany oryginalnego sześciu wsie.
Jednak wokół Halony osiedlano wioski satelickie, w tym Nutria, Ojo Caliente i Pescado.

Z trzech misji Zuni tylko kościół w Halonie został odbudowany po rekonkwiście.
Według Nancy Bonvillain : "W istocie, pod koniec XVIII wieku władze hiszpańskie porzuciły nadzieję na dominację nad Zuni i innymi zachodnimi Indianami Pueblo, a w 1799 odnotowano, że wśród Zuni żyło tylko siedmiu Hiszpanów".
W 1821 r. franciszkanie zakończyli działalność misyjną.

W 1848 r. podpułkownik armii amerykańskiej Henderson P. Boyakin podpisał traktat z przywódcami Zuni i Navajo stwierdzający, że Zuni "będą chronieni w pełnym zarządzaniu wszystkimi ich prawami do własności prywatnej i religii. [przez] władze, cywilnych i wojskowych, Nowego Meksyku i Stanów Zjednoczonych".

Obserwując Zuni w latach pięćdziesiątych XIX wieku, Balduin Möllhausen zauważył: "We wszystkich kierunkach pola pszenicy i kukurydzy, a także tykwy i melony były świadectwem ich przemysłu".

Rezerwat Zuni został utworzony przez rząd federalny Stanów Zjednoczonych w 1877 r., a następnie powiększony drugim rozporządzeniem wykonawczym w 1883 r.

Frank Hamilton Cushing , antropolog związany z Smithsonian Institution , mieszkał z Zuni w latach 1879-1884.
Był jednym z pierwszych nie-rodzimych obserwatorów-obserwatorów i etnologów w Zuni.
Jednak w 1979 roku doniesiono, że niektórzy członkowie Pueblo uważają, że niesłusznie udokumentował sposób życia Zuni, wykorzystując ich poprzez fotografowanie i ujawnianie świętych tradycji i ceremonii.

Kontrowersje na początku XXI wieku były związane z sprzeciwem Zuni wobec rozwoju kopalni węgla w pobliżu Zuni Salt Lake , miejsca uważanego przez Zuni za święte i znajdującego się pod kontrolą Zuni.
Kopalnia wydobywałaby wodę z warstwy wodonośnej pod jeziorem i obejmowałaby również budowę między jeziorem a Zuni.
Plan został porzucony w 2003 roku po kilku procesach sądowych.

Rzeka Zuni, Zuni Pueblo, Nowy Meksyk. Lud Zuni zamieszkiwał dolinę rzeki Zuni od ostatniego tysiąclecia p.n.e.

Kultura

She-we-na (Zuni Pueblo). Lalka Kachina (Paiyatemu) , koniec XIX wieku. Muzeum Brooklińskie

Zuni tradycyjnie posługują się językiem Zuni , izolatem językowym , który nie ma żadnego związku z żadnym innym językiem rdzennych Amerykanów.
Językoznawcy uważają, że Zuni zachowali integralność swojego języka przez co najmniej 7000 lat. Zuni należy jednak podzielić liczbę słów z Keresan , Hopi i Pima (Akimel O'odham) odnoszących się do religii. Zuni nadal praktykują swoją tradycyjną religię z regularnymi ceremoniami i tańcami oraz niezależnym i unikalnym systemem wierzeń.

Zuni byli i są tradycyjnym ludem, żyjącym z nawadnianego rolnictwa i hodowli bydła. Stopniowo zuni hodowlanych mniej i okazało się owiec i bydła pasieniu jako środek rozwoju gospodarczego. Ich sukces jako pustynnej agrogospodarki wynika z starannego zarządzania i ochrony zasobów, a także złożonego systemu wsparcia społeczności. Wielu współczesnych Zuni polega również na sprzedaży tradycyjnej sztuki i rzemiosła .

Niektórzy Zuni nadal mieszkają w starych Pueblos, podczas gdy inni mieszkają w nowoczesnych domach. Ich lokalizacja jest stosunkowo odizolowana, ale witają szanowanych turystów.

Targi plemienne Zuni i rodeo odbywają się w trzeci weekend sierpnia. Zuni biorą również udział w ceremonii międzyplemiennej Gallupa, która odbywa się zwykle na początku lub w połowie sierpnia. A: shiwi A: wan Museum and Heritage Centre jest tribal muzeum, które prezentuje historię Zuni, kultury i sztuki.

Etnobotanika Zuni

Zuni wykorzystują w swojej kulturze wiele lokalnych roślin. Obszerną listę można znaleźć w głównym artykule " Zuni etnobotanika ". Zuni rozwinęli wiedzę na temat lokalnych roślin, które są wykorzystywane do praktyk medycznych i obrzędów religijnych.

Ceramika Zuni

Tradycyjnie kobiety Zuni wytwarzały ceramikę do przechowywania żywności i wody. Do projektów używali symboli swoich klanów.
Glina na ceramikę jest pozyskiwana lokalnie. Przed wydobyciem kobiety zgodnie z rytuałem składają podziękowania Matce Ziemi ( Awidelin Tsitda ). Glinę miele się, a następnie przesiewa i miesza z wodą. Po zwinięciu gliny w zwój i uformowaniu w naczynie lub inny wzór zostanie ona gładko zeskrobana za pomocą skrobaka. Na powierzchnię nakłada się cienką warstwę drobniejszej glinki, zwanej poślizgiem, aby uzyskać dodatkową gładkość i kolor. Po wyschnięciu naczynie jest polerowane kamieniem.
Malowana jest domowymi barwnikami organicznymi, przy użyciu tradycyjnej juki Szczotka. Zamierzona funkcja ceramiki dyktuje jej kształt i namalowane na jej powierzchni obrazy. Do wypalania ceramiki Zuni używali odchodów zwierzęcych w tradycyjnych piecach .

Dzisiaj garncarze Zuni mogą używać pieców elektrycznych. Podczas gdy wypalanie ceramiki było zwykle przedsięwzięciem wspólnotowym, milczenie lub porozumiewanie się przyciszonymi głosami uważano za niezbędne dla zachowania pierwotnego "głosu" "istoty" gliny i celu produktu końcowego. Sprzedaż ceramiki i tradycyjnej sztuki stanowi dziś główne źródło dochodów wielu Zuni. Rzemieślnik może być jedynym wsparciem finansowym dla najbliższej rodziny i innych osób. Wiele kobiet robi ceramikę, rzadziej odzież czy kosze. Brązowe, czarne i czerwone ozdoby można znaleźć na tradycyjnych doniczkach Zuni, które najpierw pokrywa się białym poślizgiem.
Częstymi motywami są spiralne zwoje obszyte trójkątami, jelenie, a także żaby, ważki i inne symbole związane z deszczem i wodą.
Oprócz garnków Zuni produkuje figurki sów, które przed wypaleniem pokrywane są białą halką i malowane w czarno-czerwone motywy.

Rzeźba i złotnictwo

Zuni wytwarzają również fetysze i naszyjniki do celów rytuałów i handlu, a ostatnio na sprzedaż kolekcjonerom.

Zuni są znani z doskonałej pracy lapidarnej . Jubilerzy Zuni osadzają ręcznie wycinane turkusy i inne kamienie w srebrze. Dziś tworzenie biżuterii kwitnie wśród Zuni jako forma sztuki. Wielu Zuni zostało mistrzami w obróbce kamienia. Zastosowane techniki obejmują mozaikę i wkładkę kanałową do tworzenia skomplikowanych projektów i niepowtarzalnych wzorów.

Dwie specjalności jubilerów Zuni to needlepoint i petit point . Podczas wykonywania igłowania małe, lekko owalne kamienie o zaostrzonych końcach są osadzane w srebrnych ramkach, blisko siebie i obok siebie, tworząc wzór. Technika ta jest zwykle używana z turkusem , czasami z koralem, a czasami z innymi kamieniami przy tworzeniu naszyjników, bransoletek, kolczyków i pierścionków. Petit point jest wykonany w taki sam sposób jak igłowy, z tą różnicą, że jeden koniec każdego kamienia jest zaostrzony, a drugi zaokrąglony.

Religia
Dalsze informacje: religia Zuni

Religia ma kluczowe znaczenie dla życia Zuni. Ich tradycyjne wierzenia religijne koncentrują się na trzech najpotężniejszych z ich bóstw : Matce Ziemi, Ojcu Słońca i Matce Dającej Światło Księżyca. Religia Zuni jest oparta na katsinie , a ceremonie odbywają się podczas przesilenia zimowego , lata, żniw i ponownie zimą.

Kapłaństwo Zuni obejmuje trzech kapłanów (północ, powyżej i poniżej), a Pekwin (powyżej kapłana) określa kalendarz religijny. Z każdym z sześciu kiv związane jest stowarzyszenie religijne, a każde dziecko płci męskiej Zuni jest inicjowane do jednego z tych społeczeństw.

Shalako
Główny artykuł: Shalako

Malowanie tancerzy Zuni Shalako

Shalako to seria ceremonialnych tańców, które odbywają się przez całą noc w okolicach przesilenia zimowego . Są zamknięte dla nie-rodzimych osób, chyba że członek plemienia ma osobiste zaproszenie. Ceremonia błogosławi również domy, które powstały w ciągu roku. Błogosławieństwo przybiera formę śpiewu, który towarzyszy sześciu tancerzom ubranym w stroje Shalako. Te stroje mogą mieć nawet osiem stóp wysokości; noszący je tancerze reprezentują "kurierów bóstw deszczu przybywających, by pobłogosławić nowe domy". Tancerze przenoszą się od domu do domu przez całą noc; o świcie Saiyatasha odmawia ostatnią modlitwę i ceremonia jest zakończona.

W kulturze popularnej

W powieści Nowy wspaniały świat , mieszkaniec Zuni, John Savage, zmaga się z rzeczywistościami seksualnymi w Nowym Państwie i tym, jak różnią się one od jego własnej kultury.