|
Lakoci na wojennej sciezce.
Skalpowanie wrogow i zaliczanie uderzen coup.
Mapa ziem Lakota - Siouxow .
Porownanie sily bojowej Lakotow .
. .
Dobrze uzbrojeni Szoszoni (Weze) . . . . . |
 Wodz wojenny Lakotow. Silnie zbudowany mezczyzna Lakotow ma blizne na twarzy, naszyjnik z pazurow niedzwiedzia grizzli i pioropusz z orlich pior. Jego kurtka jest ozdobiona skalpami zdartymi z glow zabitych wrogow. ~ Wedlug historyka Roberta Utleya z USA, zaden szczep indianski nie mogl sie pochwalic tyloma zwyciestwami i podbojami co Lakoci. . Czarne Stopy, "Dzieci Szatana". Mapa ich ziem. .
Plemiona znad rzeki Missouri : . Plemiona gor i wyzyn : Plaskie Glowy i Nez Perces. . . . .
|
Ilustracja przedstawia taniec wojenny Indian Ameryki Polnocnej.
Autorem tego pieknego obrazu jest ... chinski malarz Z.S. Liang.
Liang studiowal w Akademii Sztuk Pieknych w Pekinie. Dalsza nauke kontynuowal w USA gdzie zdobyl szereg nagrod i wyroznien.
Juz od najmlodszych lat Lakoci uczyli sie rzemiosla wojennego. Czarny Jelen od Oglalow opisal w swych wspomnieniach ze kiedy byl chlopcem to jedna z ulubionych zabaw byla gra zwana Zrzucanie Ich z Koni. Polegala ona na tym ze chlopcy dosiadali koni i dzielili sie na dwie grupy. Nastepnie dochodzilo do szarzy i zwarcia w ktorym chlopcy starali sie zrzucic z konia swego rywala. Liczyla sie nie tylko sila miesni ale takze umiejetne manewrowanie koniem.
Ta zabawa w duzym stopniu przypominala prawdziwa bitwe. Byly konie, byli Indianie, byly okrzyki wojenne, i byli ci ktorzy odniesli kontuzje a nawet rany. Nie bylo tylko zabitych.
Pierwsza wyprawa wojenna Lakotow konno miala miejsce w 1757 lub 1758.
Niestety nie zakonczyla sie ona sukcesem. Nie zabito ani jednego wroga
i nie zdobyto skalpow. W miare jak ilosc koni rosla, rosly tez umiejetnosci jezdzieckie Lakotow. Coraz wiecej wojownikow wyruszalo na wyprawy wojenne konno. Wyprawy te mialy dalszy zasieg niz wyprawy piesze. Bitwy z udzialem konnych wojownikow byly pelne dynamizmu.
Kazdy wyczyn wojenny byl oznaczany u Lakotow orlym piorem.
Slynny wodz Siedzacy Byk od Hunkpapow pierwsze pioro zdobyl w walce z Wronami w wieku 14 lat, a drugie w starciu z Plaskimi Glowami. Po kilkunastu latach mogl sie juz poszczycic pioropuszem.
Do duzych bitew indianskich na otwartym polu rzadko dochodzilo i przebiegaly one inaczej niz bitwy bladych twarzy.
Gdy dwa sobie wrogie plemiona stanely naprzeciw siebie, zwykle jeden lub kilku wojownikow, wyjezdalo przed linie,
i wyzywalo przeciwnika do pojedynku. Masy konnych wojownikow obserwowaly ich z wielka uwaga.
Do rzadkosci nalezaly bitwy w ktorych masy wojownikow szarzowaly na siebie.
Najczestsza przyczyna wstapienia na sciezke wojenna dla Indian prerii byla chec zdobycia koni. Na taka wyprawe najczesciej wyruszano pieszo a wracano juz na zdobytych wierzchowcach. Konie zazwyczaj pasly sie w poblizu wioski. Na noc najlepsze z nich sprowadzano do wioski i trzymano blisko tipi. Najczestszym lupem padaly konie pozostawione na noc poza wioska. Wykradzenie koni trzymanych we wsi wiazalo sie ze znacznie wiekszym ryzykiem.
Najlepsze konie mieli Indianie z Gor Skalistych: Utahowie, Nez Perces i Cayuse. Za to najwiecej koni mialy plemiona zamieszkujace poludniowe prerie: Komancze i Kiowa. Przy czym Komancze uchodzili za najlepszych jezdzcow wsrod Indian Ameryki Polnocnej. Czesc koni sprzedawali Amerykanom.
Jak juz wspomnialem wczesniej najczestsza przyczyna wstapienia na sciezke wojenna dla Indian prerii byla chec zdobycia koni.
Innym celem wojny mogla byc zemsta za zabitych wspolplemiencow. Wtedy na sciezke wojenne wstepowalo nie kilku lub kilkunastu wojownikow ale znacznie wiecej. Przed taka wyprawa odbywaly sie specjalne ceremonie.
Poniewaz wielu wojownikow uczestniczylo w wyprawie, wioska stawala sie prawie bezbronna.
Dlatego tez czesto w tej sytuacji wioske przenoszono w bezpieczne miejsce.
25 Lipca 1865, na dzien przed wyprawa przeciwko bladym twarzom nad Platte, Lakoci i Czejeni zorganizowali w polaczonych wioskach nad strumieniem Szalonej Kobiety, wielka wojenna parade. (na str. 213-214 w Life of George Bent: "We were camped with the lodges set in a great circle, and the day before we started there was a grand war parade.")
A w nocy rozpoczely sie tance wojenne, ktore trwaly az do rana. Nastepnego dnia na wyprawe wyruszylo ponad 1.000 wojownikow.
Podczas opuszczania wioski kazda organizacja wojownikow jechala osobno i spiewala swoja piesn wojny. Starcy, kobiety i dzieci wyszly przed tipi i spiewem zegnaly ojcow, braci i przyjaciol.
A propo, Indianie nie zawsze skalpowali bialych mezczyzn. Powodem tego mogla byc lysina lub bardzo krotkie wlosy.
Za to nie gardzono skalpami bialych kobiet ktore mialy dlugie, geste wlosy. Kilkakrotnie wojownicy potraktowali brode lub dlugie bokobrody jako skalp. Czytalem tez o przypadkach w ktorych Lakoci i Czejeni rozkopali plytki grob na prerii aby oskalpowac nieboszczyka.
Lakoci i ich sojusznicy byli nieco liczniejsi (6,140 wojownikow kontra 5.100 wojownikow) niz ich wrogowie.
Ale za to byli gorzej uzbrojeni. Wrogowie Lakotow przyjaznili sie z Amerykanami i byli lepiej zaopatrzeni w bron palna.
Sasiadami Lakotow od poludnia bylo plemie Paunisow. Znai sa oni pod kilkoma innymi nazwami, jak np.
Pariki, czy angielska, Pawnees. Ich wojownikow mozna bylo poznac po tym ze glowe mieli ogolona z wyjatkiem tzw. loku skalpowego, tak jak to widac na fotografii obok. Gdy do tego dodac naszyjnik z pazurow poteznego niedzwiedzia grizzli i ozdoby ze skalpow zdartych z glow pokonanych wrogow, otrzymamy imponujaco wygladajacego wojownika.
(A propo, zwyczaj golenia glow zanikl w rezerwacie i mezczyzni Paunisow zaczeli nosic dlugie wlosy.)
Paunisi mieszkali w ziemiankach, ktore opuszczali na okres polowan na bizony. Wtedy uzywali tipi, tak jak inni Indianie prerii. Przy czym tipi Paunisow bylo nieco mniejsze niz tipi Lakotow, i innych plemion prerii. W ziemiance mieszkalo ok. 20 osob, podczas gdy w tipi Paunisow 6-7 osob.
Hiszpanie obawiali sie ze Francuzi przejma ziemie Paunisow i zorganizowali kilka wypraw militarnych aby temu zapobiec.
Jedna z nich liczaca ponad 40 ludzi prowadzonych przez zwiadowcow indianskich Paunisi zmasakrowali w 1720 roku.
Tylko kilka osob przezylo, a sam dowodca ekspedycji, Villazur, zostal zabity.
Gdy odkryto zloto w Kalifornii, przez ziemie Paunisow przeszly tysiace bialych.
Po poszukiwaczach zlota pojawili sie osadnicy. Najwiekszy szlak osadniczy byl zwany Szlakiem Oregonskim i prowadzil przez ziemie Paunisow.
Chyba zadne plemie preryjnie tak nie ucierpialo od chorob przywleczonych przez bialych jak Paunisi. Misjonarz Issac McCoy pisal ze w 1832 grupa wojownikow Skidi Paunisow napotkala handlarzy na Szlaku Santa Fe i zarazila sie ospa. Po powrocie do swych wiosek zarazili rodziny. Wkrotce zmarlo 3.000 Paunisow.
Ilustracja: Paunisi sluzyli jako zwiadowcy dla oddzialow wojska strzegacych budownich linii kolejowej.
Po lewej oficerowie z mapami, po prawej Indianie czekajacy na rozkazy. W tle widac dym unoszacy sie z lokomotywy.
Obraz Howarda Terpninga, USA.
Okresy wojny przeplataly sie z okresami pokojowymi podczas ktorych Paunisi spotykali sie w celach handlowych z Kansa i Arikara, oraz w celach mysliwskich z Omaha i Oto. Po przybyciu na prerie wypedzonych ze wschodu tzw. plemion cywilizowanych, w tym Delawerow (na ilustracji -->) i Pottawatoni, Paunisi zaprzyjaznili sie z nimi i wspolnie walczyli przeciwko Lakotom, Czejenom, Komanczom i Kiowom.
Ponizej dalem kilka przykladow walk Paunisow z innymi plemionami:
Otoz w zimie 1830 roku okolo 300 wojownikow Osedzow wyruszylo przeciwko Paunisom. Osedzowie znalezli wioske wrogow w gornym biegu rzeki Arkansas, nad jeziorem.
Atak byl zaskakujacy i tak gwaltowny ze Paunisi rzucili sie do ucieczki na jezioro. Osedzowie odrzucili bron palna i z tomahawkami rzucili sie w pogon za wrogiem. W sumie zginelo 80-90 Paunisow. Napastnicy nie stracili ani jednego wojownika i powrocili do swych wiosek z 84 zdobytymi konmi i 5 jencami (kobietami).
Do walk miedzy Siouxami i Paunisami dochodzilo bardzo czesto. Ponizej tylko niektore wybrane epizody z tych wojen. Na wszystkie nie starczyloby tu miejsca.
Wedlug opisu Ingrahama ruszyli do ataku w jednej masie jak pszczoly. Paunisi nie wytrzymali napiecia i rzucili sie do ucieczki. Tak wiec nie doszlo do walki wrecz miedzy oby masami wojownikow. Paunisi uciekli w kierunku bialych. Amerykanie bynajmniej nie czekali na ich, rzucili sie do koni i szybko odjechali. ("After they had fought for a while in this manner they rushed together like a swarm of bees and very soon they [that is the Pawnees] fled and directly toward the whites who took to their heels and ran, to the horse pen, took their horses and were soon out of danger." - Ingraham)
W wojnach z Paunisami brala udzial cala plejada slynnych wodzow Lakotow: Szalony Kon, Maly Grzmot, Pstrokaty Ogon, Boja Sie Jego Koni, Czerwona Chmura i Zabojca Paunisow (na fotografii obok -->). Zabojca Paunisow (ang: Pawnee Killer) byl wodzem wojennym Poludniowych Oglala i juz same jego nazwisko wyjasnia wiele.
Amerykanie podjeli kilka prob pogodzenia Lakotow i Paunisow. W Czerwcu 1864 General Mitchell zwolal kilku wodzow obu plemion na narade do Fortu Cottonwood/McPherson nad rzeka Platte. Jeszcze zanim zaczely sie rozmowy general musial interweniowac z oddzialem kawalerii i armato. Gdy obie strony nieco uspokoily sie Mitchell przemowil, zachecajac wodzow do zawarcia pokoju.
Paunisi mimo ze zyli juz w rezerwacie na polnoc od rzeki Platte, to mieli prawo do polowania na bizony nad rzeka Republican (na poludnie od Platte).
Niestety w 1870 zaczeli osiedlac sie tam biali co przeploszylo bizony, ktore przeniosly sie jeszcze bardziej na zachod.
Latem 1872 Paunisi zabili podczas polowania wiele tych zwierzat, ale jak sie pozniej okazalo bylo to ich ostatnie tak udane polowanie (W kilka dni zabili 300 tych zwierzat.) Wzielo w nim udzial 2.700 Paunisow i Ponkow i kilku bialych.
Na jesieni, w Listopadzie 1872, odbylo sie jeszcze jedno polowanie, ale tym razem bez udzialu bialych mysliwych.
Zaprowadzilem wiec go do wodza Niebo (na fotografii -->). Podczas rozmowy wodz Paunisow powiedzial ze biali mysliwi sa klamcami, ze chca zniechecic Paunisow od polowania na bizony bo sami chca na nie zapolowac, a zdobyte skory sprzedac. Wodz powiedzial ze jestem podszyty tchorzem, ze boje sie jak kobieta. Odpowiedzialem mu ze pojde tak daleko jak sam wodz.
Niektore z kobiet i dzieci zaczely panikowac i porzucajac objuczone konie i muly rzucily sie do ucieczki wzdluz plytkiego kanionu (na fotografii -->). Spora ich czesc dotarla do rzeki Republican. Kontrataki wojownikow Paunisow zostaly odparte.
Zwyciezcy wojownicy Brulow i Oglalow spalili czesc dobytku wroga, dobili rannych wojownikow, zgwalcili ranne kobiety, i zabrali konie. Brule wzieli 4 jencow, a Oglala 7 - potem ich oddano bialym. Wzieto do niewoli takze Platta, ktorego wkrotce uwolniono.
Wrony (ang: Crows, ind. Absaroka) charakteryzowaly sie duza dzielnoscia i zamilowaniem do wojny. W swym wyprawach wojennych wojownicy Wron docierali na polnocy do Gor Cyprysowych i rzeki Saskatchewan w Kanadzie, na poludniu do rzeki Arkansas (!), na wschodzie do Missouri, a z kolei na zachdzie i poludniowym-zachodzie do Wielkiego Jeziora Slonego.
Tak jak inne plemiona prerii tak i Indianie Wrony mieszkali w tipi. Przy czym wedlug wielu bialych ich tipi byly najlepsze i najwieksze.
Spotkalem sie z twierdzeniem ze tylko przyjaciele Wron, Plaskie Glowy, mialy wieksze tipi.
Mezczyzni Wron byli rozpoznawalni po czuprynie zaczesanej do gory, tak jak to widac na fotografii obok.
Wielu wojownikow nosilo bardzo dlugie wlosy, ktore czesto sztucznie przedluzano poprzez wplatanie konskich wlosow.
(Hm, ciekawe jak zareagowali na widok pierwszego lysego Amerykanina.)
Slynni wodzowie i wojownicy:
Tzw. Magiczne Kolo to miejsce w Gorach Wielkorozca (ang. Bighorn) gdzie grupa
kamieni jest ulozona w kolo. Czesc tego kola widac na obrazie Howarda Terpninga obok.
Nie tylko mezczyzni Wron slyneli z dzielnosci.
Niektore kobiety braly udzial w wyprawach wojennych i walczyly z wrogiem !
Zdarzalo sie ze grupka mlodych wojownikow Wron zaatakowala pojedynczego bialego podroznego, handlarza czy osadnika.
Rzadko go zabijano, czesciej zabierano mu wierzchowce i bron palna.
W 1835 Wrony zabrali 16 wierzchowcow z Fortu Laramie mimo ze byly one pilnowane przez dwoch straznikow.
W 1859, nad potokiem Big Creek, niewielki oddzialek wyslany przez Reynoldsa zostal "zatakowany" przez 250 wojownikow przyjaznych Wron. Poniewaz ich celem bylo tylko zabranie mulow, wiec Wrony "zaszarzowaly" strzelajac w powietrze. Jednak zwierzeta nie ulegly panice i nie uciekly od zolnierzy na prerie.
W latach 1885 i 1886, kiedy to w USA ostatni Apacze i Geronimo poddali sie Amerykanom, w Kanadzie osadnicy stawali w obronie Czarnych Stop, ktorzy przechodzili granice i kradli konie farmerom i Wronom. Wierzchowce te Czarne Stopy sprzedawaly za niska cene kanadyjskim osadnikom. Ostatnie dwa takie wypady przez granice mialy miejsce w 1889 kiedy to Czarne Stopy ze szczepu Bloods zabrali 40 koni Wronom z Montany. Zolnierze amerykanscy zdolali odbic 10 koni a kanadyjska Konna Policja aresztowala 3 wojownikow Czarnych Stop.
Nie ma zgodnosci wsrod historykow kiedy doszlo do pierwszego zbrojnego starcia miedzy Wronami i Lakotami.
Wielu uwaza ze mialo to miejsce w 1775 kiedy to pierwsze wieksze grupy Lakotow weszly do Czarnych Gor.
W 1851 Lakoci i Wrony zawarli pokoj, ale juz po kilku miesiacach wznowiono dzialania wojenne.
Z kolei Jeffrey Ostler (na str. 25 w "The Plains Sioux and U.S. colonialism from Lewis and Clark to Wounded Knee") pisze ze pokoj zawarli w latach 1850-ych tylko Miniconju a reszta Lakotow, szczegolnie Hunkpapa i Czarne Stopy, kontynuowala wojne z Wronami.
Walczace strony rozsypaly sie szeroko po prerii. Doszlo do pojedynczych walk. Gdy jeden z wojownikow Wron stracil konia natychmiast zostal otoczony przez rozgniewanych Hunkpapa. Ojciec Siedzacego Byka mimo ze mial juz 60 lat pojawil sie na polu bitwy. Starzec krzyknal do wojownikow aby nie zabijali wroga - on sam to uczyni. Niestety przeliczyl swe sily i przeniosl sie do Krainy Wiecznych Lowow.
Zwiadowcy przyniesli wiadomosc ze duza wioska Wron liczaca 400 tipi znajduje sie nad rzeka Wielkorozca.
(Przyjmuje sie ze na jedno tipi przypadalo po 2 wojownikow. Tak wiec Wrony dysponowaly okolo 800 wojownikami. Polaczone sily Lakotow, Czejenow i Arapahow szacuje sie na ponad 2.000 tysiace, z czego mniejsza czesc pozostala w wiosce.)
Zelazny Byk i Siedzacy na Srodku Ziemi byli wtedy wodzami w naszej wsi. Dosiedli oni koni i powoli jadac przez wioske dodawali ducha jej mieszkancom. [...] Nasi wojownicy sie nie spieszyli poniewaz wrog nie mogl nas zaskoczyc niespodziewanym atakiem. Wiedzielismy o nim. Wojownicy przyprowadzili swe najlepsze wierzchowce i pomalowali swe ciala w barwy wojenne. Bebny zaczely bic rytmiczne i zarowno mezczyzni jak i kobiety zaczely spiewac piesni wojenne.
Dzien byl cieply, ptaki spiewaly, prerie byly pokryte kwiatami. Dzieci byly szczesliwe.
Niedaleko uskoku nad rzeka zbudowali ze skor i galezi kilka malych tipi.
Jeden z chlopcow zaczal bic w nieduzy beben. Dziewczynki pomalowaly twarze i razem z drugim chlopcem zaczely tanczyc. Dzieci staraly sie odtworzyc Taniec Slonca jak najwierniej i wkrotce tak sie zaangazowaly w zabawe ze zapomnialy o calym swiecie. Kilka godzin minelo bardzo szybko.
W wyniku ciaglych walk, w wiekszosci zwyciezkich dla Lakotow i Czejenow, granica miedzy tymi plemionami a Wronami przesunela sie z rzeki Prochowej na zachod, do Gor Wielkorozca (ang: Bighorn Mountains). Gdy Wrony sprzedaly swe ziemie USA w zamian za rezerwat, Lakoci weszli na nie szybciej niz "blade twarze." Grupy wojownikow Lakotow i Czejenow zapuszczaly sie nawet na zachod od Gor Wielkorozca. Nie jest takze wykluczone ze okazyjnie polowali w rejonie gdzie obecnie znajduje sie Park Narodowy Yellowstone.
Szoszoni (ang: Snakes, czyli Weze) byli sasiadami Lakotow od zachodu.
Szoszoni zajmowali niezmiernie rozlegly obszar wyzynno-gorski od Kalifornii do Wyomingu.
Wschodni Szoszoni utrzymywali najblizszy kontakt z wschodnia grupa Polnocnych Szoszonow i spotykali sie latem kazdego roku niedaleko Jeziora Niedzwiedzi (ang: Bear Lake). Czasami razem polowali na preriach Wyomingu i Utah.
Wodzem Wschodnich Szoszonow byl Washakie, a wodzem wschodniej grupy Polnocnych Szoszonow byl Pocatello.
Washakie byl bardzo przyjazny Amerykanom, z Pocatello bywalo roznie. Amerykanie nazwali na czesc obu wodzow jeden z fortow (Fort Washakie) i miasteczko w Idaho (Pocatello).
Poczatkowo Szoszoni zamieszkiwali prerie po obu stronach granicy z Kanada, jednak po zacietych walkach z liczniejszymi Czarnymi Stopami, przeniesli sie na poludnie, do Wyomingu i Idaho. Bynajmniej to nie zakonczylo wojny miedzy tymi plemionami.
Terenem walk byly wspaniale tereny lowieckie wokol jeziora Yellowstone (tam gdzie obecnie miesci sie park narodowy) i wokol zrodel rzeki Missouri.
Przyjaciolmi Szoszonow byli Bannokowie, mowiacy podobnym jezykiem, oraz Nez Perces i Plaskie Glowy.
Az do 1852 Wschodni Szoszoni walczyli z Utahami. Potem, za posrednictwem Mormonow z Salt Lake City, te dwa plemiona zawarly pokoj.
Traperzy czesto wspolnie obozowali z Szoszonami. Np. w 1835 Nathaniel Wyeth i jego grupa traperow spedzila sporo czasu w duzej wiosce Szoszonow (332 tipi) niedaleko rzeki Snake.
W tymze samym roku Dripps i jego grupa (60 bialych i 50 Metysow) przebywala w wielkiej wiosce zlozonej z 400 tipi Szoszonow i Bannockow, i 100 tipi Nez Perces i Plaskich Glow.
Po traperach przyszla kolej na amerykanskich handlarzy. Dzieki nim Wschodni Szoszoni stali sie lepiej uzbrojeni
niz Czejeni, Arapaho i Lakoci.
Wschodni Szoszoni zrobili wrazenie swym uzbrojeniem juz w 1851, gdy zjawili sie na rozmowy pokojowe z Amerykanami i Indianami nad rzeka Platte, niedaleko Fortu Laramie. Ich delegacja skladala sie z 60 wodzow i znamienitych wojownikow.
A poniewaz przejezdzali przez ziemie swych wrogow, Czejenow i Lakotow, wiec wszyscy zabrali ze soba karabiny i rewolwery.
Poniewaz Washakie mial na twarzy blizny po ranach wiec nazywano go takze Twarz Pokryta Bliznami. (Jego policzek mial rane po strzale, jako pamiatke po walce z Czarnymi Stopami.) Washakie byl takze znany jako dobry strzelec dzieki czemu nazywano go Pewny Strzal (ang: Sure Shot).
Przybyli oni w okolice wielkiej wioski Szoszonow wczesnym rankiem i z zadowoleniem zauwazyli ze wiekszosc jej mieszkancow jeszcze spi. Zaledwie kilkanascie kobiet rozpalilo ogniska aby przygotowac sniadanie.
Galopujacy Szoszoni nie jechali w jednej scislej grupie ale rozciagneli sie na duza odleglosc.
Jako jeden z pierwszych dogonil Lakotow syn wodza Washakie. Dosiadal on swietnego konia i z latwoscia wyprzedzil pozostalych.
Niestety na tym jego szczescie sie skonczylo, zostal zabity i oskalpowany przez Lakotow.
Tak jak 
Czarne Stopy, Kri Prerii i Plaskie Glowy byli znani z charakterystycznego stojacego pioropusza.
Skladal sie on z 18-30 pior. W latach 1890-ych Assiniboini dali Czarnym Stopom pioropusz taki jaki uzywali Siouxowie.
Owy pioropusz stal sie tak popularny ze stopniowo calkowicie wyparl tradycyjny pioropusz Czarnych Stop.
Szczepy Pieganow i Krwawych nienawidzili traperow jak malo ktorzy Indianie. Szoszoni poniesli spore straty, zginelo takze 2 traperow. W 1807 ekspedycja liczaca 42 Amerykanow dotarla do Montany gdzie zostala wybita do ostatniego czlowieka przez Czarne Stopy. Ta masakra odbila sie glosnym echem na pograniczu. Na wiosne 1810 rozegrala sie bitwa niedaleko zrodel Missouri miedzy nimi a bialymi i Szoszonami. W innych potyczkach z Czarnymi Stopami wiosna 1810 roku, zginelo prawie 20 traperow.
W latach 1822-29 Czarne Stopy zabily co najmniej 51 Amerykanow i zabraly towar wartosci kilku tysiecy dolarow.
Amerykanie uwazali ze kanadyjscy handlarze (z brytyjskiej firmy Hudson Bay Company) nad rzeka Saskatchewan sprzedaja bron Czarnym Stopom, a ci z kolei dzieki dobremu uzbrojeniu maja smialosc atakowac amerykanskich traperow.
Ilustracja: "Kiedy Siouxowie i Czarne Stopy sie spotykaja"
slynny obraz Charlesa Russella, USA.
Gdy w latach 1770-ych Lakoci w swej migracji na zachod dotarli do Gor Czarnych, doszlo do walk z mieszkajacymi tam Czejenami.
Jedna z wiekszych bitew byla stoczona niedaleko wzgorza Rawhide Butte, na poludnie od tychze gor.
Nazwa wzgorza (raw=surowa, nieobrobiona, hide=skora) pochodzi od tego ze w zaatakowanej wiosce Czejenow bylo pelno skor po niedawnym polowaniu.
Czejeni byli sredniej wielkosci plemieniem. W 1857 liczyli ok. 4.500 osob, mniej wiecej tyle co Oglala-Lakoci lub Wrony. Dzielili sie na 10 grup. Oprocz nich bylo kilka grup, ktore trudno jest zakwalifikowac. Jedna z nich stanowili ci ktorzy kiedys odeszli od Utahow aby przylaczyc sie do Czejenow. Podobnie bylo z dwiema grupami Arapahow i Lakotow, ktore przez dlugi czas obozowaly razem z Czejenami i z czasem byli uznani za czesc plemienia Czejenow.
Celem atakow Lakotow stali sie takze Arapahowie.
W 1861 Polnocni Arapaho liczyli tylko 750 osob, zas Poludniowi 1.500 osob.
Arapaho nosili podobne do Czejenow pioropusze i ubrania. Czesto te dwa plemiona razem polowaly i wojowaly. Jakkolwiek jezyk Arapahow byl podobny do jezyka Gros Ventres.
W migracji na zachod Lakoci napotkali Kiowow, ktorzy w tamtym okresie
polowali na preriach polozonych na poludnie od Gor Czarnych. Doszlo do walk
i w 1798 Lakoci zniszczyli jedna z ich wiosek.
Gdy na poczatku lat 1800-ych James Pursley dotarl w celach handlowych nad rzeke Platte spotkal tam Kiowow. Do wymiany jednak niedoszlo poniewaz przybyli Lakoci i przegonili Kiowow. Owi Indianie zostali zmuszeni schronic sie w Gorach Skalistych niedaleko zrodla Poludniowej Platte. (str. 191 w George Hyde - "Indians of the High Plains: from the prehistoric period to the coming of the Europeans")
Na mapie ktora w 1793 sporzadzil Alexander McKenzie, plemie Arikara jest umieszczone u ujscia rzeki Knife River w Polnocnej Dakocie. Podroznicy Lewis and Clark natkneli sie na wioske Arikarow na poludnie od rzeki Cheyenne w Poludniowej Dakocie.
Ze wzgledu na podobienstwo ich jezyka i wygladu do Paunisow, wielu podroznikow i pierwszych traperow nazywalo ich Paunisami.
W latach 1860-ych i 1870-ych Arikara sluzyli jako zwiadowcy dla armii USA w wojnach z Lakotami i Czejenami.
W 1872 Arikara sluzyli oddzialom pulkownika Stanleya.
Wtedy to doszlo do starcia Lakotow i dobrze uzbrojonych zwiadowcow Arikara, ktore opisal Rosser:
"Poniewaz nigdy nie widzialem indianskiej bitwy wiec bylem bardzo ciekawy co sie wydarzy.
Wrodzy Indianie byli liczni ale nasi zwiadowcy byli lepiej uzbrojeni. Poniewaz obie strony pedzily z duza szybkoscia oczekiwalem takiego starcia ze skalpy beda fruwac w powietrzu.
Lakoci walczyli z Assiniboinami, ktorych ziemie lezaly po obu stronach granicy amerykansko-kanadyjskiej. Poniewaz Assiniboini i ich sojusznicy zajmowali duze polacie prerii obfitujace w bizony, amerykanscy handlarze postawili placowke nad Missouri, zwana Fort Union. Biali skupywali od Indian olbrzymie ilosci skor tych zwierzat.
Fort ten stal sie najslynniejszym fortem handlarzy na Dzikim Zachodzie glownie ze wzgledu na jego dowodce, pana Kennetha McKenzie, zwanego "Krolem Missouri."
Walka byla zacieta.
Gros Ventres, znaczy mniej wiecej tyle po francusku co Duze Brzuchy (ang: Big Bellies). Gros Ventres sa takze znani pod nazwa Atsina. Jezyk tego plemienia byl podobny do jezyka Arapahow. Gros Ventres zamieszkiwali doliny rzek Missouri, Yellowstone i Mlecznej i polowali na preriach po obu stronach granicy miedzy USA i Kanada.
1862 : John Healy, dziennikarz gazety Benton Record, pisal ze kiedy byl czlonkiem wyprawy 30 poszukiwaczy zlota do Montany wlasnie w 1862 zaatakowali ich Indianie. Biali plyneli lodziami po Missouri az do duzej wioski Indian Gros Ventres niedaleko ujscia rzeki Mlecznej. To bylo wyznaczone miejsce na spotkanie sie z parowcem. Gdy podplywali do brzegu zobaczyli jak spoza wzgorz wyjechala duza grupa wojownikow Siouxow i zabrala czesc stada koni pasacego sie obok wioski.
(The party met the boat at a Gros Ventres camp near Milk River. Just as the steamboat came in view a war party of strange Indians armed with shields and spears, swooped down from the hills, captured the Gros Ventres horse herd and raced out of sight.) Wodz Gros Ventres natychmiast zorganizowal poscig.
Z Lakotow szczepem najczesciej walczacym z Omahami byli Brule, a z Nakotow szczep Yankton.
Omaha brali udzial w sporach Lakotow z Paunisami, biorac strone tych ostatnich. Do starc Omahow z Lakotami najczesciej dochodzilo w dolinie rzek Missouri i Platte.
Lipiec 1855 (?) : cale plemie Omaha polowalo na bizony nad strumieniem Bobrow (ang: Beaver Creek), doplywem rzeki Republican. Zostali oni zaatakowani przez 500 wojownikow Lakotow, Czejenow i Arapahow i zmuszeni do przerwania polowania. Naczelny wodz Omahow zostal zabity. Omahowie byli tak przerazeni gwaltownoscia ataku ze nie osmielili sie wrocic do swego rezerwatu i uciekli pod oslone bialych w Bellevue. (George Hyde pisze na str. 242 w The Pawne Indians: "In July the entire Omaha tribe was hunting on Beaver Creek north of the Loup, when 500 Laramie Sioux, with many Cheyennes and a few Arapahoes came down on them and drove them from their hunting grounds. In this affair Logan Fontanelle, the head-chief of the Omahas, was killed. The tribe did not dare to return to their own reservation near Blackbird's Hills, but fled for protection to the Indian agency at Bellevue.")
Plaskie Glowy (ang: Flatheads) zamieszkiwali gory Montany, Wyomingu i Idaho. Nosili oni tzw. stojacy pioropusz, identyczny do pioropusza Czarnych Stop. Choc plemie bylo pokojowo nastawione do bialych, to wsrod Indian cieszylo sie reputacja swietnych wojownikow. Wsrod Plaskich Glow dzialali misjonarze, w tym 
Okolo 100 wojownikow Plaskich Glow (fotografia -->) zebralo sie i wyjechalo z wioski aby stoczyc bitwe.
Zamiast do wielkiej bitwy doszlo do kilku drobnych starc grupek wojownikow w ktorych obie strony poniosly mniej wiecej rowne straty. Po tym Plaskie Glowy wycofaly sie do wioski. Jeden z wodzow Miniconju powiedzial ze na dzis wystarczy walk i Lakoci powinni tez wrocic do swych wiosek.
Nez Perces (Dziurawe Nosy, Przeklute Nosy) zamieszkiwali gory i wyzyny Idaho i Oregonu. W swych wyprawach mysliwskich i wojennych czesto zapuszczali sie na prerie Wyomingu. Nez Perces czasami wspierali Wrony w ich walkach z Lakotami.
W 1877 Nez Perces prowadzeni przez swego wodza Jozefa stoczyli dramatyczna wojne z bialymi.
Pisze o tym Marek Fiedler w ksiazce "Indianski Napoleon Gor Skalistych".
Lakoci rzadko walczyli z plemionami, ktore rzad amerykanski przesiedlil ze wschodu, czyli Szaunisami, Delawarami, Czirokezami i in. Ci tzw. cywilizowani Indianie byli lepiej uzbrojeni i zorganizowani niz wojownicy prerii, ale ustepowali im w walce konnej.
