KOMANCZE
Pozostałe artykuły z Wikipedii o historii i
plemieniu Komanczów na terenie USA i Meksyku:
| Plemię
Komanczów | Historia
Komanczów | Wojny
Komanczów (1706-1875) | Wojny
Komancze-Meksyk (1821-1875) | Kampania
przeciw Komanczom (1867-1875) | oraz: Wojny
Indianie-Teksas (1600-1877) | i Traktaty Hiszpanii z Komanczami | Zniszczenie
Misji Santa Cruz de San Sabá (1758) |
Wojny Międzyplemienne
Komanczów:
| Bitwa pod Wolf Creek (1838 |
Komancze ( Comanche:
"Ludzie")
to Indiański naród z Wielkich Równin w dzisiejszych
Stanów Zjednoczonych.
Ich historyczne terytorium składało się z większości
dzisiejszego północno-zachodniego Teksasu i
przyległych obszarów we wschodnim Nowym Meksyku ,
południowo-wschodnim Kolorado , południowo - zachodnim
Kansas , zachodniej Oklahomie i północnej części
Chihuahua.. W Stanach Zjednoczonych rząd federalnie
uznaje lud Komanczów za Naród Komanczów z siedzibą w
Lawton w stanie Oklahoma . [ Język Komanczów jest
językiem Numicznym z rodziny Uto-Azteków . Pierwotnie
był to dialekt Shoshoni , ale z czasem rozwinął się i
stał się odrębnym językiem.
Komanczowie stali się dominującym plemieniem
na południowych Wielkich Równinach w XVIII i XIX
wieku. Często są określani jako "Lords of the
Plains" i rządzili dużym obszarem zwanym
Comancheria przez hiszpańskich kolonistów, a później
niepodległy Meksyk. Władza Komanczów zależała od
koni, handlu i najazdów. Utrzymywali się przy życiu z
wielkich stad żubrów na Równinach. Komanczowie
polowali na bizony z Wielkich Równin dla pożywienia i
skór. Po tym, jak przyjęli konia od hiszpańskich
kolonistów w Nowym Meksyku, stali się bardziej mobilni
i mogli prowadzić bardziej odległe polowania na bizony.
Handlowali z sąsiednimi plemionami Indian amerykańskimi
oraz kolonistami i osadnikami hiszpańskimi
, francuskimi
i amerykańskimi.
Gdy europejscy Amerykanie wkroczyli na ich terytorium,
Komanczowie prowadzili wojnę i najeżdżali ich osady,
oprócz osad rdzennych Amerykanów. Brali jeńców ze
słabszych plemion podczas działań wojennych,
używając ich jako niewolników lub sprzedając
osadnikom hiszpańskim i (później) meksykańskim .
Zabrali także tysiące jeńców z nalotów na
hiszpańskich, meksykańskich i amerykańskich
osadników, asymilując ich i włączając do
społeczeństwa Komanczów.
Zdziesiątkowani przez choroby europejskich, wojny i
wkroczenia przez Amerykanów na Comancheria większość
Comanche zostali zmuszeni do życia na rezerwacji . Kilku
szukało schronienia u Apaczów
Mescalero w Nowym Meksyku lub u Kickapoo w Meksyku.
Pewna liczba powróciła na amerykański południowy
zachód w latach 90. XIX wieku i na początku XX wieku.
W XXI wieku Naród Komanczów liczy 17 000 członków, z
których około 7 000 mieszka na obszarach jurysdykcji
plemiennych wokół Lawton, Fort Sill i okolicznych
obszarach południowo-zachodniej Oklahomy. Coroczny
taniec Comanche Homecoming odbywa się co roku w Walters
w stanie Oklahoma w połowie lipca.
W Comanche za autonym jest n?m?n?? , czyli "istoty
ludzkie" lub "ludzie". Najwcześniejsze
znane użycie terminu "Komanczowie" pochodzi z
1706 r., kiedy to hiszpańscy urzędnicy donieśli, że
Komanczowie przygotowywali się do ataku na odległe
osady Pueblo w południowym Kolorado. Hiszpanie przyjęli
nazwę Ute dla ludu: k?mantsi (wróg) i transliterowali
ją na fonetykę własnego języka. przed 1740 francuscy
odkrywcy ze wschodu używali czasami nazwy Padouca do
Komanczów; był już używany na określanie Plains
Apache (Plains (Kiowa)
Apacze).
Spis treści:
1 Zaząd
2 Rozwój gospodarczy
3 Instytucje kultury
4 Historia
4.1 Tworzenie
4.2 Podziały
4.3 Wojny Komanczów
4,4 Relacje z osadnikami
4.4.1 Komisja Czirokezów
4.4.2 Traktat Meusebach-Komancz
4.4.3 Traktat w Fort Martin Scott
4.4.4 Więzień Herman Lehmann
4,5 Niedawna historia
5 Kultura
5.1 Poród
5.2 Dzieci
5,3 Śmierć
5.4 Transport i mieszkanie
5,5 Żywność
5,6 Odzież
5,7 Włosy i nakrycia głowy
5,8 Dekoracja ciała
5,9 Sztuka i rzemiosło
5.10 Język
6 Znani Komancze
Zaząd
Comanche Nation ma siedzibę w Lawton w stanie
Oklahoma. Ich plemienna jurysdykcja znajduje się w
hrabstwach Caddo , Comanche , Cotton , Grady , Jefferson
, Kiowa , Stephens i Tillman . Plemię wymaga, aby
zapisani członkowie mieli co najmniej 1/8 poziomu
kwantowego krwi (odpowiednik jednego pradziadka).
Rozwój gospodarczy
Plemię prowadzi własny urząd mieszkaniowy i wydaje
identyfikatory pojazdów plemiennych . Mają własny
Wydział Szkolnictwa Wyższego, przyznający przede
wszystkim stypendia i pomoc finansową na edukację
członków college'u. Posiadają 10 plemiennych sklepów
z dymem i cztery kasyna. Kasyna to Comanche Nation Casino
w Lawton; Kasyno Comanche Red River w Devol ; Kasyno
Comanche Spur w Elgin ; i Comanche Star Casino w Walters,
Oklahoma .
Instytucje kultury
LaDonna Harris , aktywistka Comanche i założycielka
Americans for Indian Opportunity
W 2002 roku plemię założyło Comanche Nation College ,
dwuletnie plemienne kolegium w Lawton. Został zamknięty
w 2017 r. z powodu problemów z akredytacją i
finansowaniem.
Każdego lipca Comanche zbierają się z całych
Stanów Zjednoczonych, aby świętować swoje dziedzictwo
i kulturę w Walters na corocznym powwow Comanche
Homecoming . Targi Comanche Nation odbywają się co roku
we wrześniu. Comanche Little Ponies organizują dwa
coroczne tańce - jeden w Nowy Rok, a drugi w maju.
Historia
Główny artykuł: Historia
Komanczów
Formowanie Narodu
Ruch Proto-Komanczów na równiny był częścią
większego zjawiska znanego jako "ekspansja
Shoshonean", w której ta rodzina
językowa rozprzestrzeniła się w Wielkiej Kotlinie i
przez góry do Wyoming. Do pierwszych należały
prawdopodobnie Kotsoteka ("Bizownicy").
Poszły za nimi inne grupy.
Kontakt z Szoszonami z Wyoming
utrzymywany był do lat 30. XIX wieku, kiedy został
zerwany przez nacierających Cheyennes i
Arapahoes.
Po powstaniu Pueblo ((Pueblo
Revolt) w 1680 r. różne ludy równin nabyły konie,
ale prawdopodobnie minęło trochę czasu, zanim stały
się bardzo liczne.
Jeszcze w 1725 roku Komanczowie byli opisywani jako
używający dużych psów zamiast koni do noszenia swoich
bizonów w "namiotach kampanii".
Koń stał się kluczowym elementem w powstaniu
charakterystycznej kultury Komanczów. Miało to tak
strategiczne znaczenie, że niektórzy uczeni sugerowali,
że Komanczowie oderwali się od Szoszonów
i ruszyli na południe, aby szukać dodatkowych źródeł
koni wśród osadników Nowej
Hiszpanii na południu (zamiast szukać nowych stad bizonów).
mają najdłuższą udokumentowaną egzystencję jako
konni ludy równin; mieli konie, kiedy Czejeni nadal
mieszkali w chatach na ziemi.
Komanczowie dostarczali wszystkim przybyszom konie i
muły. Już w 1795 roku Comanche sprzedawał konie
anglo-amerykańskim handlarzom , a w połowie XIX wieku
Komancze dostarczali konie do St. Louis za pośrednictwem
innych indiańskich pośredników (Seminole,
Osage, Shawnee).
Ich pierwotna migracja zaprowadziła ich na
południowe Wielkie Równiny , na rozległe terytorium
rozciągające się od rzeki Arkansas do środkowego
Teksasu. Najwcześniejsze wzmianki o nich w hiszpańskich
zapisach pochodzą z 1706 r., kiedy to dotarły do Santa
Fe doniesienia o zamiarze ataku Utes i
Komanczów.
W natarciu Komanczów Apacze zostali
wypędzeni z Równin. Pod koniec XVIII wieku walka
między Komanczami a Apaczami
przybrała legendarne rozmiary: w 1784 roku, opowiadając
historię południowych równin, gubernator Teksasu
Domingo Cabello odnotował, że około sześćdziesiąt
lat wcześniej (tj. ok. 1724) Apacze zostali
wygnany z południowych równin w dziewięciodniowej
bitwie pod La Gran Sierra del Fierro "Wielką Górą
Żelaza", gdzieś na północny zachód od Teksasu.
Nie ma jednak innego zapisu, dokumentalnego czy
legendarnego, takiej walki.
Byli groźnymi przeciwnikami, którzy opracowali
strategie używania tradycyjnej broni do walki konnej.
Wojna była główną częścią życia Komanczów.
Naloty Komanczów na Meksyk tradycyjnie odbywały się
podczas pełni księżyca, kiedy Komanczowie widzieli,
jak jeździć w nocy. Doprowadziło to do określenia
"Księżyc Komanczów", podczas którego
Komanczowie napadali na konie, jeńców i broń.
Większość nalotów Komanczów na Meksyk miała miejsce
w stanie Chihuahua
i sąsiednich stanach północnych.
Główny artykuł: Wojny
Komancze-Meksyk (Comanche-Mexico
War, w Wikipedii)
Podziały
Kavanagh zdefiniował cztery poziomy integracji
społeczno-politycznej w tradycyjnym społeczeństwie
Komanczów sprzed życia w rezewatach:
- Patrilinearna i patrylokalna rodzina nuklearna
- Rozszerzona grupa rodzinna (n?m?nahkahni -
"ludzie, którzy mieszkają razem w
gospodarstwie domowym", bez ograniczeń
wielkości, ale uznanie pokrewieństwa było
ograniczone do krewnych o dwa pokolenia powyżej
lub trzech poniżej)
- Mieszkaniowa grupa lokalna lub
"zespół" składał się z jednego lub
więcej n?m?nahkahni, z których jeden stanowił
jego rdzeń. bandbyła podstawową jednostką
społeczną Komanczów. Typowy zespół może
liczyć kilkaset osób. Była to grupa rodzinna,
skupiona wokół grupy mężczyzn, z których
wszyscy byli krewnymi, synami, braćmi lub
kuzynami. Ponieważ małżeństwo ze znanym
krewnym było zabronione, żony pochodziły z
innej grupy, a siostry wyjechały, by dołączyć
do mężów. Centralnym człowiekiem w tej grupie
był ich dziadek, ojciec lub wujek. Nazywano go
"paraivo", "szef". Po jego
śmierci jeden z pozostałych mężczyzn zajął
jego miejsce; jeśli żaden z nich nie byłby
dostępny, członkowie zespołu mogliby
oddzielić się do innych grup, w których
mogliby mieć krewnych i/lub nawiązać nowe
relacje poprzez małżeństwo z istniejącym
członkiem. Nie było oddzielnego określenia ani
statusu "wodza pokoju" lub "wodza
wojny"; każdy człowiek prowadzący partię
wojenną był "wodzem wojennym".
- Dywizja (czasami nazywana plemieniem, hiszpańska
nación , rama - "oddział",
składająca się z kilku lokalnych grup
powiązanych pokrewieństwem, sodalicjami
(politycznymi, medycznymi i wojskowymi) oraz
wspólnym zainteresowaniem myślistwem,
zbieractwem, wojną, pokojem, handlem).
W przeciwieństwie do sąsiednich Cheyenne
i Arapaho
na północy, nigdy nie istniała ani jedna jednostka
polityczna Komanczów lub "Naród" uznawany
przez wszystkich Komanczów. Raczej dywizje, jednostki
najbardziej "plemienne", działały
niezależnie, realizując własne cele gospodarcze i
polityczne.
Przed rokiem 1750 Hiszpanie zidentyfikowali trzy Comanche
Naciones (dywizje): H?pen?? (Jupe, Hoipi),
Yapar?hka (Yamparika) i K?hts?t?hka (Kotsoteka).
Po tym, jak Apacze z plemion Jicarilla,
Lipan i Mescalero
zostały w dużej mierze wysiedlone z południowych
równin przez Komanczów i pokrewne plemiona w latach 80.
XVIII wieku, Hiszpanie zaczęli dzielić dominujący
obecnie Komanczowie na dwie grupy geograficzne, które
tylko częściowo odpowiadały poprzednim trzem
Naciónes. K?hts?t?hka (Kotsoteka) ("Zjadacze
bawołów"), które przeniosły się na południowy
wschód w latach 50. i 60. XVII wieku na Południowe
Równiny w Teksasie, nazywano Cuchanec Orientales
("Wschodni Cuchanec / Kotsoteka") lub Wschodni
Comancze, podczas gdy te K?hts?t?hka (Kotsoteka)
które pozostały na północnym zachodzie i zachodzie,
wraz z H?pen?? (Jupe, Hoipi - "Ludzie z drewna /
lasu") (a czasami Yapar?hka (Yamparika)), które
przesunęły się na południe do rzeki North Canadian,
nazywano Cuchanec Occidentales
("Zachodni Cuchanec/Kotsoteka") lub Zachodni
Komancze . "
Zachodni Komanczowie" mieszkali w rejonie górnych
rzek Arkansas , Kanady i Czerwonej oraz Llano
Estacado . "
Wschodni Komanczowie" mieszkali na płaskowyżu
Edwards i równinach Teksasu w górnym biegu rzek Brazos
i Kolorado oraz na wschód od Cross Timbers .
Byli prawdopodobnie przodkami Penat?ki N?? (Penateka -
"Jedzących Miód").
Z biegiem czasu podziały te zmieniały się na różne
sposoby, przede wszystkim ze względu na zmiany w
zasobach politycznych. Jak wspomniano powyżej,
K?hts?t?hka (Kotsoteka) byli prawdopodobnie pierwszą
grupą protokomanczów, która oddzieliła się od
wschodnich Szoszonów.
Wojna na równinach: Komancze (po prawej) próbują
przebić wojownika Osagów. Obraz George'a Catlina , 1834
Nazwa H?pen?? (Jupe, Hoipi) zniknęła z historii na
początku XIX wieku, prawdopodobnie łącząc się z
innymi podziałami, prawdopodobnie są prekursorami
Nokoni N?? (Nokoni), Kwaar? N?? (Kwahadi, Quohada) i
H?pen?? (Hois). ) lokalna grupa Penat?ki N?? (Penateka).
Ze względu na naciski ze strony atakujących Kiowa
i Plains Apache (Naishan) na południe ,
wielu Yapar?hka (Yamparika) przeniosło się na
południowy wschód, dołączając do "Wschodnich
Komanczów" i znanych jako Tahnahwah (Tenawa,
Tenahwit).
Wielu Apachów z Kiowa i Plains
przeniosło się do północnej Komancherii,
a później zostało blisko związanych z Yapar?hką
(Yampariką).
W połowie XIX wieku powstały inne potężne dywizje,
takie jak Nokoni N?? (Nokoni) ("wędrowcy",
dosłownie "idź gdzieś i wróć") oraz Kwaar?
N?? (Kwahadi, Quohada) ("Zjadacze Antylop"). Ci
ostatni pierwotnie kilka lokalnych grup K?hts?t?hka
(Kotsoteka) z doliny rzeki Cimarron, a także potomkowie
niektórych H?pen?? (Jupe, Hoipi), którzy ciągnęli
obie na południe.
Najbardziej wysuniętą na północ dywizją Komanczów
była Yapar?hka (Yapai N?? lub Yamparika - "(Yap)
Korzenie". Jako ostatni zespół, który przeniósł
się na Plains, zachowali wiele ze swojej tradycji
wschodniego Shoshone.
Siła i sukces Komanczów przyciągnęły bandy
sąsiednich ludów, które do nich dołączyły i stały
się częścią społeczeństwa Komanczów; grupa Arapaho
stała się znana jako Saria T?hka (Chariticas, Sata
Teichas - "Zjadacze psów"), grupa ze Wschodniego
Shoshone jako zespół Pohoi (Pohoee -
"dzika szałwia"), a grupa Plains
Apache jako zespół Tasipenan??.
Teksańczycy i Amerykanie podzielili Komanczów na pięć
dużych dominujących grup - Yapar?hka (Yamparika) ,
K?hts?t?hka (Kotsoteka) , Nokoni N?? (Nokoni) , Penat?ka
N?? (Penateka) i Kwaar? N?? (Kwahadi, Quohada) , które z
kolei zostały podzielone przez terminy geograficzne na
pierwsze trzy (później cztery) ugrupowania regionalne: Komancze
Północny, Komancze Środkowy, Komancze Południowy,
Komancze Wschodni, a później Komancze
Zachodni. Jednak terminy te generalnie nie
odpowiadają terminom w języku ojczystym.
"Północni Komancze" etykieta
obejmował Yapar?hka (Yamparika) pomiędzy rzeką
Arkansas i kanadyjskiej rzeki i widocznym i potężnego
K?hts?t?hka (Kotsoteka), którzy przemierzali wysokich
równinach Oklahoma i Texas Panhandles pomiędzy
czerwonym i kanadyjskiej rzeki, słynny Palo Duro Canyon
oferowaną ich i ich stada koni chroniące przed silnymi
zimowymi burzami, a także przed wrogami, ponieważ oba
pasma dominowały i rozciągały się w północnej
Komancherii.
"Środkowi Komancze" etykieta
obejmował agresywną Nokoni N?? (Nokoni) (
"wędrowcy", "ci, którzy
zawrócić") pomiędzy górnego biegu rzeki
Czerwonej i Colorado River na południu i zachodzie Cross
Timbers na wschodzie, ich preferowany zasięg znajdował
się na górnym biegu rzeki Brazos i jej dopływach,
rzeka Pease zapewniała ochronę przed burzami i wrogami.
Z nimi dzieliły dwa mniejsze zespoły te same obszary
plemienne: Tahnahwah (Tenawa, Tenahwit) ("Ci
żyjący w dole rzeki") i Tanim?? (Tanima, Daha?i,
Tevawish) ("Zjadacze Wątroby"). Wszystkie trzy
zespoły razem były znane jako "Middle
Comanche", ponieważ żyły "w środku"
Comancherii.
"Południowi Komancze"
etykieta obejmował Penat?ka N?? (Penateka) ( "Honey
Eaters", Zjadacze Miodu), najdalej, największy i
najbardziej znany zespół wśród białych, jak żyli w
pobliżu pierwszego hiszpańskiego i Texan rozliczeń;
ich obszary plemienne rozciągały się od górnych
odcinków rzek w środkowym Teksasie i rzece Kolorado na
południe, w tym większość płaskowyżu Edwardsa, i na
wschód do Western Cross Timbers; ponieważ zdominowali
południową Komancherię, nazywano ich "Komanczami
Południowymi".
"Zachodni Komancze" etykieta
obejmował Kwaar? N?? (Kwahadi, Quohada) ( "Antylopa
Eaters"), który jest ostatnią rozwijać jako
niezależny zespół w 19 wieku. Żyli na gorących,
zacienionych płaskowyżach pustynnych Llano
Estacado we wschodnim Nowym Meksyku i znaleźli
schronienie w Kanionie Tule i Kanionie Palo Duro w
północno-zachodnim Teksasie. Byli jedynym zespołem,
który nigdy nie podpisał kontraktu z Teksańczykami czy
Amerykanami i jako ostatni zrezygnowali z oporu. Ze
względu na ich względną izolację od innych zespołów
na najbardziej wysuniętym na zachód krańcu Komancherii,
nazywano ich "Zachodnimi Komanczami".
Było i nadal jest wiele zamieszania w prezentacji nazw
grup Komanczów. Grupom na wszystkich poziomach
organizacji, rodzin, n?m?nahkahni, zespołach i
podziałach nadano nazwy, ale wiele "list grup"
nie rozróżnia tych poziomów. Ponadto mogą istnieć
alternatywne imiona i pseudonimy. Różnice w pisowni
między językiem hiszpańskim a angielskim pogłębiają
zamieszanie.
Wojny Komanczów
Główne artykuły: Comanche
Wars, Comanche-Mexico
War i Texas-Indian
Wars
Komanczowie stoczyli szereg konfliktów z armiami
hiszpańskimi, a później meksykańskimi i
amerykańskimi . Były to zarówno ekspedycyjne, jak w
przypadku nalotów na Meksyk , jak i defensywne .
Komanczowie byli znani z tego, że byli zaciekłymi
wojownikami, którzy energicznie walczyli w obronie
swojej ojczyzny, Komancherii . Jednak masowa populacja
osadników ze wschodu i choroby, które ze sobą
przynieśli, doprowadziły do rosnącej presji, a
następnie upadku potęgi Komanczów i zaprzestania ich
głównej obecności na południowych Wielkich Równinach
.
Relacje z osadnikami
Komancze obserwujący amerykańską karawanę w zachodnim
Teksasie, 1850, oficer armii amerykańskiej, Arthur Lee
Wojownicy Komanczów, ok. 1867-1874
Quanah Parker , wybitny wódz Indian Komanczów z
wachlarzem z piór. Zdjęcie Jamesa Mooneya, 1892.
Komanczowie utrzymywali niejednoznaczne relacje z
Europejczykami i późniejszymi osadnikami próbującymi
skolonizować ich terytorium. Komanczowie byli cenieni
jako partnerzy handlowi od 1786 roku za pośrednictwem Komancherów
z Nowego Meksyku, ale obawiano się ich najazdów na
osadników w Teksasie. Podobnie, w takim czy innym czasie
byli w stanie wojny z praktycznie każdą inną grupą
rdzennych Amerykanów żyjącą na południowych
równinach, pozostawiając możliwości politycznego
manewru przez Europejskie mocarstwa kolonialne i Stany
Zjednoczone. W pewnym momencie Sam
Houston , prezydent nowo utworzonej Republic
of Texas , prawie zdołał zawrzeć traktat pokojowy
z Komanczami w traktacie z 1844 r. z Tehuacana Creek (Treaty
of Tehuacana Creek). Jego wysiłki zostały
udaremnione w 1845 r., kiedy ustawodawca Teksasu
odmówił ustanowienia oficjalnej granicy między
Teksasem a Komancherią.
Podczas gdy Komanczowie zdołali zachować
niezależność i powiększyć swoje terytorium, w
połowie XIX wieku groziła im zagłada z powodu fali
epidemii z powodu chorób eurazjatyckich , na które nie
byli odporni, takich jak ospa czy odra . Wybuchy ospy
(1817, 1848) i cholery (1849) [29] odbiły się na
Komanczach, których populacja spadła z około 20 000 w
połowie wieku do zaledwie kilku tysięcy w latach 70.
XIX wieku.
Pod koniec lat 60. XIX wieku Stany Zjednoczone
rozpoczęły starania o przeniesienie Komanczów do
rezerwatów, wraz z Traktatu Medycine Lodge(Treaty
of Medicine Lodge) (1867), która oferowała
kościoły, szkoły i renty w zamian za rozległy obszar
ziemi o łącznej powierzchni ponad 60 000 mil
kwadratowych (160 000 km 2 ). ). Rząd obiecał
powstrzymać łowców bizonów, którzy dziesiątkowali
wielkie stada na Równinach, pod warunkiem, że
Komanczowie wraz z Apaczami , Kiowas
, Cheyenne i Arapahos przeniosą się do
rezerwatu o łącznej powierzchni niecałych 5000 mil
kwadratowych (13 000 km 2 ). ) ziemi.
Jednak rząd nie zapobiegł rzezi stad. Komanczowie pod
Quenatosavitem Białym Orłem (później zwanymIsa-tai
"Coyote's Vagina") zemścił się, atakując
grupę myśliwych w Texas Panhandle w drugiej bitwie pod
Adobe Walls (Second
Battle of Adobe Walls) (1874).
Atak był katastrofą dla Komanczów, a armia
amerykańska została wezwana podczas Wojny o Rzeką
Czerwoną (Red
River War) , aby zepchnąć pozostałych Komanczów w
okolicy do rezerwatu, czego kulminacją była bitwa o
kanion Palo Duro (Battle
of Palo Duro Canyon).
W ciągu zaledwie 10 lat bawoły były na skraju
wyginięcia, skutecznie kończąc styl życia Komanczów
jako myśliwych.
W maju 1875 r. ostatnia wolna grupa Komanczów,
prowadzona przez Wodza Komanczów Quahada Quanah
Parker , poddała się i przeniosła do rezerwatu
Fort Sill w Oklahomie.
Poddali się także ostatni niezależni Kiowa
i Plains
(Kiowa) Apacze.
Spis ludności z 1890 r. wykazał 1598 Komanczów w
rezerwacie Fort Sill, który dzielili z 1140 Kiowa
i 326 Plains
(Kiowa) Apacze.
Komisja Cherokee
Umowa z Comanche, Kiowa i Apache podpisał z Komisją
Cherokee października 6-21, 1892, dodatkowo zmniejszona
z rezerwacji do 480.000 akrów (1900 km 2 ) w cenie 1,25
$ za akr ($ +308,88 / km 2 ), z przydziałem 160 akrów
(0,65 km 2 ) na osobę na plemię do utrzymywania w
powiernictwie. W 1906 r. dokonano nowych działek dla
wszystkich dzieci urodzonych po ugodzie, a pozostałą
ziemię udostępniono dla osady białych.
Wraz z tym nowym układem era rezerwatu Komanczów
dobiegła nagłego końca.
Traktat Meusebach-Komancze
Zespół Peneteka zgodził się na traktat pokojowy z
German Immigration Company pod przewodnictwem Johna O.
Meusebacha . Traktat ten nie był powiązany z żadnym
szczeblem władzy. Meusebach wynegocjował traktat o
zasiedleniu ziem w ramach dotacji Fisher-Miller Land
Grant, z której powstało 10 hrabstw: Concho , Kimble ,
Llano , Mason , McCulloch , Menard , Schleicher , San
Saba , Sutton i Tom Green .
Dalsze informacje: Fisher-Miller Land Grant
W przeciwieństwie do wielu traktatów w tamtych czasach,
traktat ten był bardzo krótki i prosty, a wszystkie
strony zgadzały się na wzajemną współpracę i
dzielenie ziemi. Traktat został uzgodniony na spotkaniu
w hrabstwie San Saba i podpisany przez wszystkie strony 9
maja 1847 r. w Fredericksburgu w Teksasie . Umowa była
bardzo konkretnie zawarta między zespołem Peneteka a
Niemiecką Kompanią Imigracyjną. Żaden inny zespół
ani plemię nie były w to zaangażowane. Niemieckie
Towarzystwo Imigracyjne zostało rozwiązane przez samego
Meusebacha wkrótce po tym, jak spełniło swoje zadanie.
W 1875 roku Komanczowie zostali przeniesieni do
rezerwatów.
Dalsze informacje: Traktat Meusebach-Komanche
Pięć lat później artysta Friedrich Richard Petri wraz
z rodziną przeniósł się do osady Pedernales niedaleko
Fredericksburga. Szkice i akwarele Petriego świadczyły
o przyjaznych stosunkach między Niemcami a różnymi
lokalnymi plemionami rdzennych Amerykanów
Traktat w Fort Martin Scott
W 1850 roku w San Saba
podpisano kolejny traktat między rządem Stanów
Zjednoczonych a kilkoma lokalnymi plemionami, wśród
których byli Komanczowie.
Traktat ten został nazwany na cześć najbliższego
fortu wojskowego, którym był Fort Martin Scott .
Traktat nigdy nie został oficjalnie ratyfikowany przez
żaden szczebel rządu i był wiążący tylko ze strony
rdzennych Amerykanów.
Dalsze informacje: Traktat Fort Martin Scott
Więzień Herman Lehmann
Jednym z najsłynniejszych jeńców w Teksasie był
niemiecki chłopiec o imieniu Herman Lehmann . Został
porwany przez Apaczów
tylko po to, by uciec i zostać uratowanym przez
Komanczów.
Lehmann został przybranym synem Quanah Parker . 26
sierpnia 1901 r. Quanah Parker przedstawił oświadczenie
prawne weryfikujące życie Lehmanna jako jego
adoptowanego syna w latach 1877-1878. 29 maja 1908
Kongres Stanów Zjednoczonych upoważnił Sekretarza
Spraw Wewnętrznych Stanów Zjednoczonych do przyznania
Lehmannowi, jako przyjętemu członkowi narodu
Komanczów, 160 akrów ziemi Oklahomy, w pobliżu
Grandfield .
Najnowsza historia
Mac Silverhorn (Comanche), wnuk Silver Horn ,
bębniący z przyjacielem w Redstone Baptist Church
Wejście do gospodarki zachodniej było wyzwaniem dla
Komanczów na przełomie XIX i XX wieku. Wielu członków
plemienia zostało pozbawionych wszystkiego, co
pozostało z ich ziemi i posiadłości. Mianowany przez
rząd Stanów Zjednoczonych naczelnym wodzem, wódz
Quanah Parker prowadził energiczną kampanię na rzecz
lepszych umów dla swoich ludzi, często spotykając się
z politykami z Waszyngtonu; i pomagał w zarządzaniu
ziemią dla plemienia.
Parker stał się bogaty jako hodowca bydła. Prowadził
także kampanię na rzecz zgody Komanczów na
praktykowanie obrzędów religijnych Native American
Church , takich jak używanie pejotlu , które zostało
potępione przez Europejczyków.
Przed pierwszą kadencją w Oklahomie Quanah zeznał:
Nie sądzę, aby ta legislatura miała ingerować w
religię człowieka, również tym ludziom należy
pozwolić na zachowanie tego odnowiciela zdrowia. Ci
zdrowi panowie zanim użyją pejotlu i ci, którzy go nie
używają, nie są tak zdrowi.
Podczas II wojny światowej wielu Komanczów opuściło
tradycyjne ziemie plemienne w Oklahomie, aby szukać
pracy i więcej możliwości w miastach Kalifornii i na
południowym zachodzie . Około połowa populacji
Komanczów nadal mieszka w Oklahomie, skupionej w
mieście Lawton.
Niedawno "odkryto na nowo" 80-minutowy film
niemy z 1920 roku zatytułowany "Córka świtu"
. Zawiera obsadę ponad 300 Comanche i Kiowa.
Kultura
Uwat (Comanche), fotografia Edwarda Curtisa , 1930
Poród
Mama Komanczów i synek w kołysce, fot. Edward Curtis
Kołyska Comanche w Muzeum Sztuki w Birmingham
Jeśli kobieta poszła do pracy , podczas gdy zespół
był w obozie, ona została przeniesiona do tipi lub
złożyć pędzla czy to lato. Jedna lub więcej
starszych kobiet asystowała jako położne .
Mężczyźni nie mieli wstępu do tipi podczas lub
bezpośrednio po porodzie.
Najpierw położne zmiękczyły glinianą podłogę tipi
i wykopały dwie dziury. Jeden z otworów służył do
podgrzewania wody, a drugi do porodu . Jeden lub dwa
kołki zostały wbite w ziemię w pobliżu pościeli
przyszłej matki, aby mogła chwycić ją podczas bólu
porodowego. Po porodzie położne zawiesiły pępowinę
na borowinie . Ludzie wierzyli, że jeśli pępowina nie
zostanie naruszona, zanim zgnije, dziecko będzie żyło
długo i dostatnio.
Noworodek został otulony i przez kilka dni przebywał z
mamą w tipi. Dziecko zostało umieszczone w kołysce , a
mama wróciła do pracy. Mogła z łatwością nosić
kołyskę na plecach lub oprzeć ją o drzewo, gdzie
dziecko mogło ją obserwować, gdy zbierała nasiona lub
korzenie. Kołyski składały się z płaskiej deski, do
której przymocowany był kosz. Ten ostatni był wykonany
z pasków z surowej skóry lub skórzanej pochwy, która
była sznurowana z przodu. Z miękkim, suchym mchem jako
pieluszką, młody był bezpiecznie schowany w skórzanej
kieszeni. W czasie chłodów dziecko było owijane w
kocyki, a następnie umieszczane w kołysce. Dziecko
pozostawało w kołysce przez około dziesięć
miesięcy; potem pozwolono mu się czołgać.
Zarówno dziewczęta, jak i chłopcy byli mile widziani w
zespole, ale chłopcy byli faworyzowani. Jeśli dziecko
było chłopcem, jedna z położnych informowała ojca
lub dziadka: "To twój bliski przyjaciel".
Rodziny mogły namalować na tipi klapę, aby powiedzieć
reszcie plemienia, że ??zostały wzmocnione innym
wojownikiem. Czasami mężczyzna nazwał swoje dziecko,
ale najczęściej ojciec pytał szamana(lub inny wybitny
człowiek), aby to zrobić. Zrobił to w nadziei, że
jego dziecko będzie żyło długim i produktywnym
życiem. Podczas publicznej ceremonii nadania imienia
szaman zapalił fajkę i ofiarował dym niebiosom, ziemi
i każdemu z czterech kierunków. Modlił się, aby
dziecko pozostało szczęśliwe i zdrowe. Następnie
podniósł dziecko, aby symbolizować jego dorastanie i
czterokrotnie ogłosił imię dziecka. Za każdym razem,
gdy wypowiadał imię, trzymał dziecko trochę wyżej.
Wierzono, że imię dziecka przepowiadało jego
przyszłość; nawet słabe lub chore dziecko może
wyrosnąć na wielkiego wojownika, myśliwego i
najeźdźcę, jeśli nada się mu imię sugerujące
odwagę i siłę. Chłopcom często nadawali imiona po
dziadku, wujku lub innym krewnym. Dziewczynkom zwykle
nadawały imiona jednego z krewnych ojca, ale imię
wybrała matka. Gdy dzieci dorastały, w różnych
momentach swojego życia nabywały przezwiska, aby
wyrazić pewien aspekt ich życia.
Dzieci
Komanczowie uważali swoje dzieci za swój
najcenniejszy dar. Dzieci rzadko były karane. Czasami
jednak starsza siostra lub inny krewny był wzywany do
dyscyplinowania dziecka lub rodzice aranżowali boogey
mężczyznę, aby przestraszyć dziecko. Od czasu do
czasu starzy ludzie zakładali prześcieradła i
przerażali nieposłusznych chłopców i dziewczęta.
Dzieciom opowiadano także o sowie wielkiej grzywiowatej
( Pia Mupitsi ), która mieszkała w jaskini po
południowej stronie gór Wichita iw nocy zjadała złe
dzieci.
Dzieci uczyły się na przykładzie, obserwując i
słuchając rodziców i innych członków zespołu. Gdy
tylko była na tyle dorosła, by chodzić, dziewczynka
podążała za matką po obozie i bawiła się przy
codziennych czynnościach gotowania i szycia odzieży.
Była też bardzo blisko z siostrami swojej matki, które
nazywano nie ciocią, ale pią , co oznacza matkę.
Dostała małą lalkę ze skóry jelenia, którą
wszędzie zabierała ze sobą. Nauczyła się robić
wszystkie ubrania dla lalki. [48]
Chłopak utożsamiał się nie tylko z ojcem, ale iz
rodziną ojca, a także z najodważniejszymi wojownikami
w zespole. Nauczył się jeździć konno, zanim mógł
chodzić. Kiedy miał cztery lub pięć lat, oczekiwano,
że będzie w stanie umiejętnie radzić sobie z koniem.
Kiedy miał pięć lub sześć lat, dano mu mały łuk i
strzały . Często dziadek uczył chłopca jeździć i
strzelać, ponieważ jego ojciec i inni wojownicy byli na
najazdach i polowaniach. Jego dziadek uczył go także o
jego własnym dzieciństwie oraz historii i legendach
Komanczów.
Dziecko Komanczów z XIX wieku.
Gdy chłopiec dorósł, dołączył do innych chłopców,
aby polować na ptaki. W końcu oddalił się od obozu,
szukając lepszej zwierzyny do zabicia. Zachęceni do
bycia zręcznymi myśliwymi chłopcy poznali znaki
prerii, gdy uczyli się cierpliwie i cicho podkradać
zwierzynę. Stali się bardziej samodzielni, ale grając
razem jako grupa, stworzyli również silne więzi i
ducha współpracy, których będą potrzebować podczas
polowań i najazdów.
Komanczowie z Zachodniego Teksasu w regaliach wojennych,
ok. 1930 r. 1830.
Chłopcy byli bardzo szanowani, ponieważ stali się
wojownikami i mogli umrzeć młodo w bitwie. Gdy
zbliżał się do wieku męskiego, chłopiec wyruszył na
swoje pierwsze polowanie na bizony. Jeśli dokonał
zabójstwa, jego ojciec uczcił go ucztą. Dopiero po
tym, jak sprawdził się na polowaniu na bizony, młody
człowiek mógł iść na wojnę.
Kiedy był gotowy, aby zostać wojownikiem, w wieku
około piętnastu lub szesnastu lat, młody człowiek
najpierw "stworzył lekarstwo" udając się na
misję wizji ( rytuał przejścia).). Po tej wyprawie
jego ojciec dał młodzieńcowi dobrego konia do walki i
kolejnego wierzchowca na szlak. Gdyby udowodnił, że
jest wojownikiem, na jego cześć mógłby odbyć się
Taniec Rozdania. Gdy perkusiści zwrócili się na
wschód, uhonorowany chłopiec i inni młodzi
mężczyźni tańczyli. Jego rodzice wraz z innymi
krewnymi i ludźmi z zespołu rzucali mu pod nogi
prezenty - zwłaszcza koce i konie symbolizowane kijami.
Każdy może wyrwać sobie jeden z prezentów, chociaż
ci, którzy mają wiele rzeczy, powstrzymali się; nie
chcieli wyglądać na chciwych. Ludzie często oddawali
podczas tych tańców cały swój dobytek, zapewniając
innym członkom zespołu, ale nie zostawiając sobie
niczego.
Dziewczyny nauczyły się zbierać zdrowe jagody, orzechy
i korzenie. Nieśli wodę i zbierali drewno, a kiedy
około dwunastu lat uczyli się gotować posiłki, robić
tipi, szyć ubrania, przygotowywać skóry i wykonywać
inne czynności niezbędne do zostania żoną i matką.
Uznano, że są gotowi do małżeństwa.
Śmierć
W XIX wieku tradycyjnym zwyczajem pogrzebowym Komanczów
było owinięcie ciała zmarłego kocem i umieszczenie go
na koniu, za jeźdźcem, który następnie jechał w
poszukiwaniu odpowiedniego miejsca pochówku, np.
bezpiecznej jaskini. Po złożeniu jeździec przykrył
ciało kamieniami i wrócił do obozu, gdzie żałobnicy
spalili cały dobytek zmarłego. Główny żałobnik
pociął sobie ramiona, by wyrazić swój żal. Zespół
Quahada przestrzegał tego zwyczaju dłużej niż inne
zespoły i pochował swoich krewnych w górach Wichita .
Chrześcijańscy misjonarze przekonali Komanczów do
chowania zmarłych w trumnach na cmentarzach , co jest
praktyką do dziś.
Transport i mieszkanie
Comanche Tipis namalowany przez George'a Catlina .
Komancz wojownik Ako i koń. Zdjęcie Jamesa Mooneya,
1892.
Trzech konnych wojowników Komanczów, po lewej, Frank
Moetah. Zdjęcie Jamesa Mooneya, 1892.
Kiedy mieszkali z Szoszonami, Komanczowie używali do
transportu głównie włóków zaprzężonych w psy .
Później nabyli konie z innych plemion, takich jak
Pueblo, i od Hiszpanów. Ponieważ konie są szybsze,
łatwiejsze do kontrolowania i mogą nosić więcej,
pomogło to w ich polowaniach i działaniach wojennych
oraz ułatwiło przenoszenie obozu. Większe mieszkania
powstały ze względu na możliwość ciągnięcia i
przenoszenia większej ilości rzeczy. Będąc
roślinożercami, konie były również łatwiejsze do
wykarmienia niż psy, ponieważ mięso było cennym
zasobem. Koń miał najwyższą wartość dla Komanczów.
Bogactwo Komanczów mierzono wielkością jego stada
koni. Konie były głównym celem kradzieży podczas
nalotów; często naloty przeprowadzano specjalnie po to,
by schwytać konie. Często stada koni liczące setki
były kradzione przez Komanczów podczas najazdów na
inne narody indyjskie, hiszpańskie, meksykańskie, a
później z rancz Teksańczyków. Konie były używane do
działań wojennych, a Komanczowie byli uważani za
jednego z najlepszych wojowników lekkiej kawalerii i
konnych w historii.
Komancze wyczyny jeździeckie , George Catlin 1834.
Komanczowie pokryli swoje tipi pokrowcem ze zszytych
skór bawołów. Aby przygotować skóry bawole, kobiety
najpierw rozłożyły je na ziemi, a następnie
zeskrobały tłuszcz i mięso ostrzami wykonanymi z
kości lub poroża i pozostawiły je na słońcu. Gdy
skóry wyschły, zdrapywali gęste włosy, a następnie
moczyli je w wodzie. Po kilku dniach energicznie
nacierali skóry mieszanką tłuszczu zwierzęcego,
mózgu i wątroby, aby zmiękczyć skóry. Skóry stały
się jeszcze bardziej elastyczne dzięki dalszemu
płukaniu i pracy w tę i z powrotem na stringach z
surowej skóry. W końcu zostały wędzone nad ogniem, co
nadało skórom jasnobrązowy kolor. Aby zakończyć
pokrycie tipi, kobiety układały garbowane skóry obok
siebie i zszywały je razem. Można było użyć aż 22
skór, ale 14 było średnią. Gdy zakończono, okrycie
ze skóry było przywiązane do słupa i podniesione,
owinięte wokół ramy w kształcie stożka i spięte
drewnianymi szpikulcami wielkości ołówka. Dwie klapy w
kształcie skrzydeł na górze tipi zostały odwrócone,
aby utworzyć otwór, który można było regulować, aby
nie dopuścić do wilgoci i trzymać kieszenie
izolującego powietrza. Z paleniskiem pośrodku ziemnej
podłogi, tipi utrzymywały ciepło w zimie. Latem dolne
krawędzie tipi można było zwinąć, aby wpuścić
chłodny wiatr. Gotowanie odbywało się na zewnątrz
podczas upałów. Tipi były bardzo praktycznymi domami
dla wędrowców. Pracując razem, kobiety mogły je
szybko ustawić lub zdjąć. W ciągu około 20 minut
można było spakować całą bandę Comanche i gonić
stado bawołów. To kobiety Komanczów wykonały
najwięcej pracy przy przetwarzaniu i przygotowaniu
żywności. owinięty wokół ramy w kształcie stożka i
spięty drewnianymi szpikulcami wielkości ołówka. Dwie
klapy w kształcie skrzydeł na górze tipi zostały
odwrócone, aby utworzyć otwór, który można było
regulować, aby nie dopuścić do wilgoci i trzymać
kieszenie izolującego powietrza. Z paleniskiem pośrodku
ziemnej podłogi, tipi utrzymywały ciepło w zimie.
Latem dolne krawędzie tipi można było zwinąć, aby
wpuścić chłodny wiatr. Gotowanie odbywało się na
zewnątrz podczas upałów. Tipi były bardzo
praktycznymi domami dla wędrowców. Pracując razem,
kobiety mogły je szybko ustawić lub zdjąć. Całą
bandę Komanczów można było spakować i gonić za
stadem bawołów w ciągu około 20 minut. Kobiety
Komanczów wykonały najwięcej pracy przy przetwarzaniu
i przygotowaniu żywności. owinięty wokół ramy w
kształcie stożka i spięty drewnianymi szpikulcami
wielkości ołówka. Dwie klapy w kształcie skrzydeł na
górze tipi zostały odwrócone, aby utworzyć otwór,
który można było regulować, aby nie dopuścić do
wilgoci i trzymać kieszenie izolującego powietrza. Z
paleniskiem pośrodku ziemnej podłogi, tipi utrzymywały
ciepło w zimie. Latem dolne krawędzie tipi można było
zwinąć, aby wpuścić chłodny wiatr. Gotowanie
odbywało się na zewnątrz podczas upałów. Tipi były
bardzo praktycznymi domami dla wędrowców. Pracując
razem, kobiety mogły je szybko ustawić lub zdjąć.
Całą bandę Komanczów można było spakować i gonić
za stadem bawołów w ciągu około 20 minut. To kobiety
Komanczów wykonały najwięcej pracy przy przetwarzaniu
i przygotowaniu żywności. i spięte drewnianymi
szpikulcami wielkości ołówka. Dwie klapy w kształcie
skrzydeł na górze tipi zostały odwrócone, aby
utworzyć otwór, który można było regulować, aby nie
dopuścić do wilgoci i trzymać kieszenie izolującego
powietrza. Z paleniskiem pośrodku ziemnej podłogi, tipi
utrzymywały ciepło w zimie. Latem dolne krawędzie tipi
można było zwinąć, aby wpuścić chłodny wiatr.
Gotowanie odbywało się na zewnątrz podczas upałów.
Tipi były bardzo praktycznymi domami dla wędrowców.
Pracując razem, kobiety mogły je szybko ustawić lub
zdjąć. W ciągu około 20 minut można było spakować
całą bandę Comanche i gonić stado bawołów. To
kobiety Komanczów wykonały najwięcej pracy przy
przetwarzaniu i przygotowaniu żywności. i spięte
drewnianymi szpikulcami wielkości ołówka. Dwie klapy w
kształcie skrzydeł na górze tipi zostały odwrócone,
aby utworzyć otwór, który można było regulować, aby
nie dopuścić do wilgoci i trzymać kieszenie
izolującego powietrza. Z paleniskiem pośrodku ziemnej
podłogi, tipi utrzymywały ciepło w zimie. Latem dolne
krawędzie tipi można było zwinąć, aby wpuścić
chłodny wiatr. Gotowanie odbywało się na zewnątrz
podczas upałów. Tipi były bardzo praktycznymi domami
dla wędrowców. Pracując razem, kobiety mogły je
szybko ustawić lub zdjąć. W ciągu około 20 minut
można było spakować całą bandę Comanche i gonić
stado bawołów. To kobiety Komanczów wykonały
najwięcej pracy przy przetwarzaniu i przygotowaniu
żywności. który można regulować, aby nie dopuścić
do wilgoci i trzymać kieszenie izolującego powietrza. Z
paleniskiem pośrodku ziemnej podłogi, tipi utrzymywały
ciepło w zimie. Latem dolne krawędzie tipi można było
zwinąć, aby wpuścić chłodny wiatr. Gotowanie
odbywało się na zewnątrz podczas upałów. Tipi były
bardzo praktycznymi domami dla wędrowców. Pracując
razem, kobiety mogły je szybko ustawić lub zdjąć. W
ciągu około 20 minut można było spakować całą
bandę Comanche i gonić stado bawołów. Kobiety
Komanczów wykonały najwięcej pracy przy przetwarzaniu
i przygotowaniu żywności. który można regulować, aby
nie dopuścić do wilgoci i trzymać kieszenie
izolującego powietrza. Z paleniskiem pośrodku ziemnej
podłogi, tipi utrzymywały ciepło w zimie. Latem dolne
krawędzie tipi można było zwinąć, aby wpuścić
chłodny wiatr. Gotowanie odbywało się na zewnątrz
podczas upałów. Tipi były bardzo praktycznymi domami
dla wędrowców. Pracując razem, kobiety mogły je
szybko ustawić lub zdjąć. Całą bandę Komanczów
można było spakować i gonić za stadem bawołów w
ciągu około 20 minut. Kobiety Komanczów wykonały
najwięcej pracy przy przetwarzaniu i przygotowaniu
żywności. dolne krawędzie tipi można było zwinąć,
aby wpuścić chłodną bryzę. Gotowanie odbywało się
na zewnątrz podczas upałów. Tipi były bardzo
praktycznymi domami dla wędrowców. Pracując razem,
kobiety mogły je szybko ustawić lub zdjąć. Całą
bandę Komanczów można było spakować i gonić za
stadem bawołów w ciągu około 20 minut. Kobiety
Komanczów wykonały najwięcej pracy przy przetwarzaniu
i przygotowaniu żywności. dolne krawędzie tipi można
było zwinąć, aby wpuścić chłodną bryzę. Gotowanie
odbywało się na zewnątrz podczas upałów. Tipi były
bardzo praktycznymi domami dla wędrowców. Pracując
razem, kobiety mogły je szybko ustawić lub zdjąć.
Całą bandę Komanczów można było spakować i gonić
za stadem bawołów w ciągu około 20 minut. Kobiety
Komanczów wykonały najwięcej pracy przy przetwarzaniu
i przygotowaniu żywności.
Jedzenie (żywność)
Komanczowie goniący żubry, namalowany przez George'a
Catlina . Żubry były głównym źródłem pożywienia
dla Komanczów.
Komanczowie początkowo byli łowcami-zbieraczami . Kiedy
mieszkali w Górach Skalistych , podczas migracji na
Wielkie Równiny, zarówno mężczyźni, jak i kobiety
dzielili odpowiedzialność za zbieranie i dostarczanie
żywności. Kiedy Komanczowie dotarli na równiny,
zaczęło dominować polowanie. Polowanie było uważane
za działalność męską i stanowiło główne źródło
prestiżu. Na mięso Komanczowie polowali na bawoły ,
łosie , czarne niedźwiedzie , widłorogi i jelenie.
Kiedy zwierzyny było mało, mężczyźni polowali na
dzikie mustangi, czasami zjadając własne kucyki. W
późniejszych latach Komanczowie napadali na rancza w
Teksasie i kradli bydło Longhorn. Nie jedli ryb ani
ptactwa, chyba że byli głodni, kiedy zjadali
praktycznie każde stworzenie, jakie mogliby złapać, w
tym pancerniki , skunksy , szczury , jaszczurki , żaby i
koniki polne . Mięso bawole i inna dziczyzna była
przygotowywana i gotowana przez kobiety. Kobiety
zbierały także dzikie owoce, nasiona, orzechy, jagody,
korzenie i bulwy - w tym śliwki , winogrona , jagody
jałowca , persimmons , morwy ,żołędzie , orzechy
pekan , dzikiej cebuli , rzodkiewki , a owocem kolców
opuncji . Komanczowie nabywali także kukurydzę ,
suszoną dynię i tytoń poprzez handel i najazdy.
Większość mięs była pieczona na ogniu lub gotowana.
Aby ugotować świeże lub suszone mięso i warzywa,
kobiety wykopywały w ziemi dołek, który wykładały
skórami zwierząt lub żołądkiem bawołów i
napełniały wodą, tworząc rodzaj garnka. Włożyli
rozgrzane kamienie do wody, aż się zagotowała i
ugotowali gulasz. Po zetknięciu się z Hiszpanami
Komanczowie wymienili się na miedziane garnki i żelazne
kociołki, co ułatwiało gotowanie.
Do przyprawiania mięsa bawolego kobiety używały jagód
i orzechów, a także miodu i łoju . Przechowywali łój
w jelitach lub w woreczkach z surowej skóry zwanych
oyóotuż . Szczególnie lubili robić słodką papkę z
bawolego szpiku zmieszanego z pokruszoną fasolą
mesquite.
Komanczowie czasami jedli surowe mięso, zwłaszcza
surową wątróbkę o smaku żółciowym . Pili też
mleko z pociętych wymion bawołów, jeleni i łosi. [54]
Wśród ich przysmaków było zsiadłe mleko z
żołądków cieląt bawołów. Lubili też flaczki
bawole, czyli żołądki.
Komanczowie na ogół spożywali lekki posiłek rano i
duży posiłek wieczorem. W ciągu dnia jedli, kiedy byli
głodni lub kiedy było im wygodnie. Podobnie jak inni
Indianie z Równin , Komanczowie byli bardzo gościnnymi
ludźmi. Przygotowywali posiłki za każdym razem, gdy do
obozu przybywał gość, co prowadziło do przekonania
postronnych, że Komancze jedzą o każdej porze dnia i
nocy. Przed zwołaniem publicznego wydarzenia wódz
wziął kawałek jedzenia, podniósł go do nieba, a
następnie zakopał jako ofiarę pokoju dla Wielkiego
Ducha. Wiele rodzin złożyło podziękowania, siadając
do jedzenia w tipi.
Dzieci Komanczów jadły pemmikan , ale był to przede
wszystkim smaczny, wysokoenergetyczny posiłek
zarezerwowany na przyjęcia wojenne. Noszony w sakiewce
parfleche pemmikan spożywano tylko wtedy, gdy
mężczyźni nie mieli czasu na polowanie. Podobnie w
obozie ludzie jedli pemmikan tylko wtedy, gdy brakowało
innego pożywienia. Handlarze jedli pemmikan pokrojony w
plastry i zanurzony w miodzie, który nazywali indyjskim
chlebem.
Odzież
Nakrycie głowy Comanche w Muzeum Etnologisches w
Berlinie.
Chosequah, wojownik Komanczów noszący pełne tradycyjne
regalia. Namalowany przez EA Burbank , 1897.
Ubrania Comanche były proste i łatwe w noszeniu.
Mężczyźni nosili skórzany pas z bryczesową tkaniną
- długi kawałek koźlej skóry, który był podniesiony
między nogami i zapętlony nad i pod pasem z przodu i z
tyłu, oraz luźne legginsy z jeleniej skóry. Mokasyny
miały podeszwy wykonane z grubej, twardej skóry bawolej
z miękką cholewką ze skóry jelenia. Mężczyźni z
Komanczów nie nosili nic na górnej części ciała, z
wyjątkiem zimy, kiedy nosili ciepłe, ciężkie szaty
wykonane ze skór bawołów (lub czasami niedźwiedzia ,
wilka lub kojota).skórki) z butami z bawole skóry do
kolan. Młodzi chłopcy zwykle chodzili bez ubrań, chyba
że w chłodne dni. Kiedy osiągnęli wiek ośmiu lub
dziewięciu lat, zaczęli nosić ubrania dorosłego
Komanczów. W XIX wieku mężczyźni używali tkanego
materiału, aby zastąpić bryczesy z koźlej skóry, a
mężczyźni zaczęli nosić luźne koszule z koźlej
skóry. Kobiety ozdobiły swoje koszule, legginsy i
mokasyny frędzlami ze skóry jelenia, zwierzęcego futra
i ludzkich włosów. Ozdabiali również swoje koszule i
legginsy wzorami i kształtami uformowanymi z koralików
i skrawków materiału. Kobiety Komanczów nosiły
długie sukienki z jeleniej skóry. Suknie miały
rozkloszowaną spódnicę i szerokie, długie rękawy i
były obszyte frędzlami z koźlej skóry wzdłuż
rękawów i u dołu. Koraliki i kawałki metalu zostały
przymocowane w geometryczne wzory. Kobiety Komanczów
nosiły mokasyny z koźlej skóry z bawolimi podeszwami.
Zimą również nosili ciepłe bawole szaty i wysokie,
obszyte futrem buty z bawolej skóry. W przeciwieństwie
do chłopców młode dziewczęta nie chodziły bez
ubrań. Gdy tylko byli w stanie chodzić, ubierali się w
bryczesy. W wieku dwunastu lub trzynastu lat przyjęli
ubrania Komanczów.[55]
Włosy i nakrycia głowy
Komanczowie byli dumni ze swoich włosów, które były
noszone długo i rzadko obcinane. Układali włosy za
pomocą pędzelków jeżozwierzowych , natłuszczali je i
rozdzielali pośrodku od czoła do karku. Pomalowali
skórę głowy wzdłuż przedziału żółtą, czerwoną
lub białą gliną (lub innymi kolorami). Nosili włosy w
dwa długie warkocze związane skórzanymi rzemieniem lub
kolorowym materiałem, a czasem owinięte futrem bobra .
Zaplatali również pasmo włosów z czubka głowy. Ten
smukły warkocz, zwany zamkiem do skóry głowy, był
ozdobiony kolorowymi skrawkami materiału i koralików
oraz jednym piórkiem. Komanczowie rzadko nosili
cokolwiek na głowie. Dopiero po przeniesieniu się do
rezerwatu pod koniec XIX wieku mężczyźni Komanczów
zaczęli nosić typowe Plainsnakrycie głowy . Jeśli
zima była bardzo mroźna, mogli nosić czapki z
wełnianej skóry bawolej bez ronda. Kiedy szli na
wojnę, niektórzy wojownicy nosili nakrycia głowy
wykonane z głowy bawoła. Wojownicy odcięli
większość skóry i mięsa z głowy bawoła,
pozostawiając tylko część wełnistych włosów i
rogi. Ten rodzaj wełnianej czapki z rogami bawołów
był noszony tylko przez Komanczów. Kobiety Komanczów
nie pozwalały rosnąć swoim włosom tak długo jak
mężczyźni. Młode kobiety mogły nosić włosy długie
i zaplecione w warkocze, ale kobiety dzieliły włosy
pośrodku i utrzymywały krótkie. Podobnie jak
mężczyźni, pomalowali skórę głowy wzdłuż
przedziału jasną farbą.
Dekoracja ciała
Komanczowie zwykle mieli przekłute uszy i wiszące
kolczyki wykonane z kawałków muszli lub pętli z drutu
mosiężnego lub srebrnego. Krewna kobieta przebiłaby
zewnętrzną krawędź ucha sześcioma lub ośmioma
otworami. Mężczyźni również wytatuowaliich twarz,
ramiona i klatkę piersiową z geometrycznymi wzorami i
pomalowane twarz i ciało. Tradycyjnie używali farb
zrobionych z soku jagodowego i kolorowych glinek
Komancherii. Później kupcy dostarczali im cynober
(czerwony pigment) i jasne, tłuste farby. Mężczyźni
Komanczowie nosili także skórzane paski i metalowe
paski na ramionach. Z wyjątkiem czerni, która była
kolorem wojny, nie było standardowego koloru ani wzoru
do malowania twarzy i ciała: była to kwestia
indywidualnych preferencji. Na przykład jeden Komancz
może pomalować jedną stronę swojej twarzy na biało,
a drugą na czerwono; inny może pomalować jedną
stronę jego ciała na zielono, a drugą zielono-czarne
paski. Jeden Komancz może zawsze malować się w
określony sposób, podczas gdy inny może zmieniać
kolory i wzory, gdy jest tak skłonny. Niektóre projekty
miały specjalne znaczenie dla jednostki, a specjalne
kolory i wzory mogły zostać ujawnione we śnie. Kobiety
Komanczów mogą również tatuować twarz lub ramiona.
Lubili malować swoje ciała i mogli malować się tak,
jak chcieli. Popularnym wzorem wśród kobiet było
malowanie wnętrza uszu na jaskrawą czerwień i
malowanie wielkich pomarańczowo-czerwonych kółek na
policzkach. Zazwyczaj wokół ust malowały się na
czerwono i żółto.
Worek na racje żywnościowe Comanche, ca. 1880, kolekcja
Centrum Historii Oklahomy
Sztuka i rzemiosło
Ze względu na częste podróże Indianie Komanczowie
musieli dbać o to, aby ich sprzęty domowe i inne rzeczy
były niezniszczalne. Nie używali ceramiki, którą
łatwo było stłuc podczas długich podróży.
Komanczowie nie znali również plecionkarstwa, tkactwa,
rzeźbienia w drewnie i obróbki metalu. Zamiast tego
polegali na bizonach w przypadku większości narzędzi,
artykułów gospodarstwa domowego i broni. Z rogów,
skóry i kości bizona zrobili prawie 200 różnych
artykułów.
Usuwając wyściółkę wewnętrznego żołądka, kobiety
przerabiały brzuch na worek na wodę. Wyściółkę
naciągnięto na cztery patyki, a następnie napełniono
wodą, tworząc garnek do gotowania zup i gulaszu.
Ponieważ na równinach było mało drewna, kobiety
wykorzystywały czipsy bawole (suszone łajno), aby
podsycać ogień, który gotował posiłki i ogrzewał
ludzi przez długie zimy.
Ze sztywnej surowej skóry wykonano siodła, strzemiona i
pasy, futerały na noże, wiadra i podeszwy do
mokasynów. Rawhide został również przerobiony na
grzechotki i bębny. Paski surowej skóry zostały
skręcone w mocne liny. Zeskrobano tak, by przypominał
biały pergamin, surową skórę składano, by zrobić
parfleche, w których przechowywano żywność, ubrania i
inne rzeczy osobiste. Kobiety garbowały również
skóry, aby uzyskać miękką i elastyczną skórę
koźlęcą, z której wyrabiano pokrowce na tipi, ciepłe
szaty, koce, ubrania i mokasyny. Używali także koźlej
skóry do produkcji pościeli, kołysek, lalek, toreb,
sakiewek, kołczanów i futerałów na broń.
Na cięciwy i nici do szycia używano ścięgien. Kopyta
zamieniły się w klej i grzechotki. Rogi zostały
ukształtowane w filiżanki, łyżki i chochle, a ogon
stanowił dobry bicz, packę na muchy lub ozdobę tipi.
Mężczyźni robili z kości narzędzia, skrobaki i
igły, a także rodzaj fajki oraz wyrabiali zabawki dla
swoich dzieci. Jednak jako wojownicy ludzie koncentrowali
się na wytwarzaniu łuków i strzał, włóczni i tarcz.
Gruba skóra na karku starego byka była idealna na
tarcze bojowe, które odbijały zarówno strzały, jak i
kule. Ponieważ większość dnia spędzali na koniach,
wyrabiali ze skóry siodła, strzemiona i inny sprzęt
dla swoich wierzchowców. Włosy bawole były używane do
wypełniania czapraków, a także były używane w linach
i kantarach.
Język
Główny artykuł: język Comanche
Charles Chibitty , mówca kodu Comanche podczas II wojny
światowej
Język używany przez ludzi Comanche , Komancz ( N U m u
tekwap U ) jest Numic język z grupy języków
Uto-Aztecan . Jest blisko spokrewniony z językiem
Szoszonów , od którego Komanczowie oddzielili się
około 1700 roku. Oba języki pozostają blisko
spokrewnione, ale kilka zmian dźwiękowych na niskim
poziomie utrudnia wzajemną zrozumiałość.
Najwcześniejsze zapisy Komanczów z 1786 r. wyraźnie
wskazują na dialekt Szoszonów, ale na początku XX
wieku te zmiany brzmieniowe zmodyfikowały brzmienie
Komanczów w subtelny, ale głęboki sposób. Chociaż
obecnie podejmuje się wysiłki, aby zapewnić
przetrwanie tego języka, większość jego
użytkowników to osoby starsze i mniej niż jeden
procent Komanczów potrafi nim mówić.
Pod koniec XIX wieku wiele dzieci Komanczów zostało
umieszczonych w szkołach z internatem z dziećmi z
różnych plemion. Dzieci uczono angielskiego i
zniechęcano do mówienia w swoim ojczystym języku.
Anegdotycznie, egzekwowanie mówienia po angielsku było
surowe.
Quanah Parker uczył się i mówił po angielsku i
stanowczo twierdził, że jego własne dzieci robią to
samo. Drugie pokolenie dorastało wtedy mówiąc po
angielsku, ponieważ wierzono [ kto? ] że lepiej dla
nich było nie znać Komanczów.
Komanczowie byli jednymi z rdzennych Amerykanów, którzy
po raz pierwszy zostali wykorzystani jako Code Talkers
przez armię amerykańską podczas I wojny światowej.
Podczas II wojny światowej grupa 17 młodych mężczyzn,
określanych jako "The Comanche Code Talkers ",
została przeszkolona i wykorzystana przez armię
amerykańską do wysyłania wiadomości zawierających
poufne informacje, których Niemcy nie mogli
rozszyfrować.
Znani Komancze
Spirit Talker ( Mukwooru ) (ok. 1780-1840), szef
Penateki i uzdrawiacz
Stara Sowa ( Mupitsukup? ) (koniec 1780-1849), wódz
Penateki
Miłosny mężczyzna (Pahayoko) (koniec 1780-c. 1860),
szef Penateki
Dziesięć Niedźwiedzie ( Paw??ras?m?nun? ) (ok.
1790-1872), szef zespołu Ketahto, a później całej
dywizji Yamparika
Santa Anna (ok. 1800-c. 1849), szef wojenny Penateka Band
Buffalo Hump
( Pots?nakwahip? ) (ok. 1800-c. 1865/1870), dowódca
wojenny, a później szef dywizji Penateka
Żółty Wilk (Isa-viah) (ok. 1800/1805 - 1854), szef
dywizji Penateka
Żelazna Kurtka (Puhihwikwasu'u) (ok. 1790-1858), wódz
wojenny, a później szef zespołu Quahadi; ojciec Pety
Nocona
Koń (T?h?yakwahip?) (ok. 1805/1810-c. 1888), szef
zespołu Nokoni
Tosawi (White Knife) (ok. 1805/1810-ok. 1878/1880), szef
zespołu Penateka
Peta Nocona (Samotny Wędrowiec) (ok. 1820-ok. 1864),
szef dywizji Quahadi; ojciec Quanaha Parkera
Piaru-ekaruhkapu (Wielkie Czerwone Mięso) (ok.
1820/1825-1875), wódz Nokoni
Mow-way (uścisk dłoni, pchanie środka) (ok.
1825-1886), szef Kotsoteki
Isatai (ok. 1840-1890 ), wojownik i szaman z Quahadi
Quanah Parker (ok. 1845-1911), wódz Quahadi,
założyciel Native American Church i odnoszący sukcesy
ranczer
Mo'o-wai ("Odpychanie" lub
"Pchanie-w-środku"), aka "Uścisk
dłoni", szef Kotsoteki
White Parker (1887-1956), syn Quanaha Parkera i
misjonarza metodystycznego
Gil Birmingham (ur. 1953), aktor, Na Zachód
Blackbear Bosin (1921-1980), rzeźbiarz i malarz
Kiowa-Comanche
Charles Chibitty (1921-2005), rozmówca kodu Comanche z
II wojny światowej
Marie C. Cox (1920-2005), założycielka Stowarzyszenia
Kobiet Indian Ameryki Północnej i orędowniczka reformy
opieki zastępczej
LaDonna Harris (ur. 1931), działacz polityczny i
założyciel Americans for Indian Opportunity
Lotsee Patterson (ur. 1931), bibliotekarz, pedagog i
założyciel American Indian Library Association
Diane O'Leary (1939-2013), artystka, pielęgniarka
Tom Mauchahty-Ware (1949-2015), muzyk Kiowa-Comanche
Sonny Nevaquaya (zm. 2019), flet indiański -player
Sanapia (1895-1984), medyczka
Paul Chaat Smith , autor, kurator
George "Comanche Boy" Tahdooahnippah (ur.
1978), zawodowy bokser i mistrz wagi super średniej NABC
Rudy Youngblood (ur. 1982), aktor, zagrał w Apocalypto
Jesse Ed Davis (1944-1988), gitarzysta i artysta
nagrywający
|
