Wojny Komancze-Meksyk 1821-1875
(Łącznie w latach: 1706-1886)

Wojny Komancze - Meksyk
odbywały się na meksykańskim teatrze działań z Wojnami Komanczów - seria konfliktów od 1821 do 1870.

Były to napady na dużą skalę w północnym Meksyku przez Komanczów i ich sojuszników: Kiowa i Plains (Kiowa) Apacze , które któr doprowadziły do zabójstwa tysiecy ludzi.

Najazdy Komanczów zostały wywołane przez malejące zdolności militarne Meksyku w burzliwych latach po uzyskaniu przez niego niepodległości w 1821 roku, a także przez duży i rosnący rynek w Stanach Zjednoczonych na skradzione meksykańskie Konie i bydło.

Kiedy armia amerykańska najechała północny Meksyk w 1846 roku podczas wojny meksykańsko-amerykańskiej , region został zdewastowany.

Największe naloty Komanczów na Meksyk miały miejsce od 1840 do połowy lat 50. XIX wieku, kiedy to zmniejszyły się ich rozmiary i intensywność.
Komancze zostali ostatecznie pokonani przez Stany Zjednoczone w 1875 roku i zmuszeni do wejścia do rezerwatu.

Spis treści:

1 Tło
2 Dyplomacja Komanczów
3 Naloty Komanczów w latach 40. XIX wieku
4 Wpływ na Meksyk
5 Następstwa
6 Bibliografia
7 Bibliografia

Komancze słynęli z jeździectwa. George Catlin, 1835.

Tło

Według słów generała armii amerykańskiej Jamesa Wilkinsona Komancze byli "najpotężniejszym narodem dzikusów na tym kontynencie".

Potęga ta zostałaby dobitnie zademonstrowana, gdy Stany Zjednoczone i nowo niepodległy Meksyk zakwestionowały własność Teksasu i dużej części obszaru znanego obecnie jako południowy zachód Stanów Zjednoczonych. milowy (800 na 640 km) blok ziemi, który rozciągał się od rzeki Arkansas w Kolorado do Rio Grande w Teksasie.

Na początku XIX wieku ponad 10 000 Komanczów dzieliło tę ziemię, zwaną Komanczeria , z 2000 Kiowa i Plains (Kiowa) Apacze. Czasami przyznawali prawa łowieckie innym plemionom, takim jak Wichita .

Komancze zwrócili uwagę Hiszpanów w Nowym Meksyku w 1706 roku i stanowili poważne zagrożenie do czasu zawarcia traktatów pokojowych z ich wschodnimi bandami przez Pedro Viala w 1785 roku i ich zachodnimi bandami w 1786 roku. Apache, wybaczył im występki, handlował z nimi wyrobami i zbożem na Konie, jeńców i bawoły mięso i obsypywał ich prezentami.

Obustronnie korzystne stosunki między Hiszpanami i Komanczami zaczęły się rozpadać w 1821 roku, kiedy Meksyk uzyskał niepodległość od Hiszpanii. Nowy kraj nie miał środków, by dalej składać hołd Komanczom i był uwikłany w wewnętrzne spory polityczne, zamiast zwracać uwagę na kłopoty na północnej granicy.

Przybliżone granice Komancherii.

Z kolei Komancze w latach 20. i 30. XIX wieku znajdowali się pod silną presją konkurencji.
Plemię Osage były groźnymi wrogami.

Wypędzenie przez Stany Zjednoczone i migracja na zachód do Oklahomy (Terytorium Indian) Pięciu Cywilizowanych Plemion, Shawnee i Delaware, skłoniło ich do rywalizacji z Komanczami na Wielkich Równinach.
Komancze przegrali kilka bitew z Plemionami Osagów i Wschodnich Indian, które na ogół były lepiej uzbrojone.

Anglo-Amerykanie przybyli w ślad za przesiedlonymi Wschodnimi Indianami (Pięć Cywilizowanych Plemion).

Kupcy podróżowali licznie Szlakiem Santa Fe przez północną granicę Komancherii, a anglosascy myśliwi uszczuplili stada bawołów w tej okolicy.

Indianie z Północnych Równin, tacy jak Cheyenne (Czejenowie) i Arapaho, napierali na południe, ciągnięci przez Old Fort Bent i ogromne stada Koni na południowych Wielkich Równinach.
Byli także równi Komanczom w bitwie.

Co więcej, liczebność Komanczów spadała z powodu epidemii europejskich chorób.
Interesy Komanczów dyktowały pokój z Meksykanami, aby można było zająć się zagrożeniami ze strony innych Indian i Anglo-Amerykanów.

Kilkakrotnie w latach 20. XIX wieku Komancze usiłowali uzyskać meksykańską pomoc wojskową, aby odeprzeć indiańskich najeźdźców na ich ziemi, ale ich prośby zostały odrzucone.
Ponieważ w przeszłości często pomagali Meksykanom w walce z ich wspólnymi wrogami, Apaczami, odmowa rządu meksykańskiego podważyła zaangażowanie Komanczów na rzecz pokoju z Meksykiem.
Jednak, jako zachęta do pokojowych stosunków, meksykańskie rządy prowincji pospieszyły z zacieśnieniem więzi handlowych z Komanczami na początku lat trzydziestych XIX wieku.

Ważnym czynnikiem zachęcającym Komanczów do najazdów na meksykańskie rancza był ogromny popyt na Konie i muły ze strony Anglo-Amerykanów, którzy teraz zalewają ziemie na zachód od rzeki Missisipi .
Komancze mogli zaspokoić to zapotrzebowanie, hodując i sprzedając Konie ze swoich stad, chwytając i trenując dzikie Konie ze stad w Komancherii lub najeżdżając meksykańskie rancza i zabierając Konie.
Ta ostatnia była często preferowaną opcją ambitnych młodych mężczyzn dążących do wzbogacenia się w zamożnym społeczeństwie duszpasterskim.
Naloty Komanczów na Konie w Teksasie i wzdłuż Rio Grande w Meksyku nasiliły się w 1831 roku i później.
Młody, biedny lub niskiej rangi człowiek z Plemienia Komanczów mógłby poprawić swoją sytuację - aczkolwiek z wielkim ryzykiem utraty życia - najeżdżając na Konie i jeńców ludzkich. Zdobyte bogactwo pozwoliłoby mu kupić żonę Komanczów - albo znaleźć pierwszą, drugą lub trzecią żonę wśród jeńców.

Rząd meksykański oskarżył Stany Zjednoczone i niezależny Teksas o zachęcanie do najazdów Komanczów, zwłaszcza poprzez handel bronią z Komanczami w zamian za Konie.

W 1826 r. meksykański urzędnik zaapelował do USA o powstrzymanie "handlarzy krwi, którzy wkładają narzędzia śmierci w ręce tych barbarzyńców".
W 1835 r. Meksykański Stan Chihuahua, spustoszony przez najazdy Apaczów i Komanczów, zaoferował nagrodę w wysokości 100 pesos (około 100 USD) za każdy skalp wrogiego Indianina i mniejsze kwoty za skalpy kobiet i dzieci. Amerykańscy i Indiańscy, głównie Delaware i Shawnee , łowcy skalpów zabili wielu Apaczów i pokojowo nastawionych Indian, aby zdobyć nagrodę w ciągu następnych kilku lat, ale najwyraźniej nie odnieśli sukcesu w polowaniu i zabijaniu Komanczów.

Komancze spotykający dragonów amerykańskich w pobliżu gór Wichita w 1835 roku przez George'a Catlina.

Dyplomacja Komanczów

Komancze rozwiązali większość wyzwań, przed którymi stanęli w latach 30. XIX wieku, dzięki zręcznej dyplomacji.
Ich strategia była elastyczna.

Z Nowym Meksykiem, meksykańską prowincją na zachodzie, utrzymywali przyjazne stosunki handlowe.
Nowy Meksyk był bardziej atutem niż zagrożeniem dla Komanczów, a Nowo Meksykanie unikali wojny z Indianami.
W 1841 roku gubernator Manuel Armijo otrzymał od meksykańskiego rządu centralnego rozkaz przyłączenia się do kampanii wojskowej przeciwko Komanczom, ale Armijo odmówił. "Wypowiedzenie wojny Komanczom doprowadziłoby do całkowitej ruiny Departament Nowego Meksyku".

W 1844 r. urzędnicy z Nowego Meksyku dowiedzieli się o tym, ale nie zrobili nic, by zapobiec nalotowi Komanczów na Chihuahua.

Mając zachodnią flankę zabezpieczoną przez nie zagrażający Nowy Meksyk, Komancze rozprawili się z rywalami na północnych i wschodnich granicach.

W 1835 spotkali się z delegacją żołnierzy amerykańskich i Indian wschodnich w górach Wichita w stanie Oklahoma i zawarli porozumienie pokojowe.
Porozumienie umożliwiło wschodnim Indianom i Anglo-Amerykanom polowanie na ziemiach Komanczów i nie powstrzymywało Komanczów i ich sojuszników z Kiowa i Wichita przed rozpoczęciem wojny z Meksykiem.

Z ich wschodnią flanką zabezpieczoną traktatem z USA, Komancze zawarli następnie porozumienie pokojowe w 1840 r. z Południowymi Cheyenne i Arapaho napierającymi na nich od północy.

To było bardzo korzystne dla Cheyenne i Arapaho.
Pozwolono im mieszkać i polować na bogatych w Bizony i Konie ziemiach Komanczów, a dodatkowo zamożni Komancze dawali im prezenty, w tym aż sześć Koni każdemu człowiekowi Czejenom i Arapaho.
Powitanie Komanczów w tych dwóch plemionach, ich południowych bandach liczących być może 4000, było zarówno potwierdzeniem, że byli groźnymi rywalami, jak i tym, że Komancze nie mieli ludzi i środków do utrzymania kontroli nad Komanczerią.

Na południe i południowy wschód od Komanczerii znajdowały się szybko rozwijające się społeczności anglo-amerykańskie na meksykańskim terytorium Teksasu.
W latach 20. i 30. XIX wieku większość nalotów Komanczów miała miejsce w południowych częściach Teksasu i dotknęła w dużej mierze ludność latynoską w okolicach San Antonio , Laredo i Goliad .

Po rewolucji teksańskiej uniezależniającej się od Meksyku w 1836 r. Komancze musieli uporać się z nową Republiką Teksasu. Pierwszy prezydent Teksasu, Sam Houston , znał się na Indianach i był zwolennikiem polityki pojednania z Komanczami.

Ciągłe naloty Komanczów doprowadziły do wyboru w 1838 r. Mirabeau B. Lamara, który opowiadał się za bardziej agresywnym podejściem.

Masakra 35 Wodzów Komanczów uczestniczących w konferencji pokojowej w San Antonio w marcu 1840 r. wywołała serię krwawych odwet i bitew. (Zobacz: Walka w Council House (1840):

Setki Komanczów najechały i zniszczyły miasta Victoria i Linnville w 1840 r. (patrz Wielki Nalot z 1840 r .).

Chociaż Teksańczycy pokazali, że mogą ukarać Comanche (patrz bitwa pod Plum Creek ), kampanie wojskowe opróżniły ich skarbiec i Teksas stał się bardziej przychylny. (Patrz Wojny Texas-Indian )
W 1844 r. Teksańczycy i Komancze doszli do porozumienia, które uznało ziemie Komanczów i pozostawiło Komancherię nietkniętą.

Dzięki porozumieniom ze Stanami Zjednoczonymi i sąsiednimi plemionami oraz przerwie w walce z Teksasem udało się uwolnić Komanczów do prowadzenia niepohamowanej wojny z meksykańskimi prowincjami na południe od Rio Grande.
Jak pokazały lata 30. XIX wieku, Teksańczycy, Stany Zjednoczone i sąsiednie plemiona miały możliwość najazdu na Komancherię i zaatakowania ojczyzny Komanczów.
Natomiast Meksyk był bogaty w Konie i nie mógł kontratakować z powodu odległości oraz faktu, że po 1836 każda meksykańska ekspedycja wojskowa przeciwko Komanczom musiałaby przejść przez Teksas, republikę, której niepodległości Meksyk nie uznał. Atakując Meksyk, Komancze wydawali się motywowani możliwościami, ekonomią i zemstą - ich niechęć do niekomanczów zaostrzyła się przez dziesięciolecia wojny i odwetu. Zatem,

Najazdy Komanczów w latach 40. XIX wieku

Naloty Komanczów na Meksyk zwykle rozpoczynały się w Big Spring w Teksasie i przenikały kilkoma trasami w głąb Meksyku.

Najazdy Komanczów przed 1840 r. penetrowały na ogół tylko niewielką odległość na południe od Rio Grande i zwykle kończyły się zaledwie kilkoma ofiarami śmiertelnymi i kradzieżą kilku tysięcy sztuk bydła. Jednak zagrożenie ze strony Komanczów było na tyle poważne, że w 1826 r. w północnym Nuevo León gubernator wydał rozkaz, aby nikt nie wypuszczał się z wiosek na wieś poza grupami co najmniej trzydziestu uzbrojonych mężczyzn.

W latach czterdziestych XIX wieku najazdy Komanczów stały się większe, bardziej zabójcze i przeniknęły głęboko do Meksyku.

We wrześniu 1840 i trwającym do marca 1841 nastąpił pierwszy z wielkich nalotów.
W tym okresie sześć armii Komanczów liczących od dwustu do ośmiuset wojowników najechało północny Meksyk.

Najdalej sięgający z tych nalotów dotarł do regionu San Luis Potosí i Zacatecas 400 mil na południe od Big Bend , ich najczęstszego przejścia do Meksyku. 472 Meksykanów zostało zabitych, a ponad 100 jeńców wzięto z tych sześciu nalotów. Wielu innych zostało bez dachu nad głową, ich środki do życia zostały zniszczone, ich bydło zostało skradzione lub zabite. Komancze zdobyli tyle bogactwa, że liczba nalotów nieznacznie spadła w ciągu następnych trzech lat, ale została wznowiona jeszcze intensywniej między 1844 a 1848 r. - po tym, jak Komancze zawarli pokój z Teksasem.

Oni [Komancze] teraz opanowują całe departamenty Durango i Chihuahua, odcięli wszelką komunikację i pokonali. regularne oddziały wysłane przeciwko nim. Ponad dziesięć tysięcy głów Koni i mułów zostało już uprowadzonych i prawie nie odwiedzono hacjendy lub rancza na granicy i wszędzie tam, gdzie ludzie zostali zabici lub schwytani. Drogi są nieprzejezdne, cały ruch zatrzymany, rancza zabarykadowane, a mieszkańcy boją się wyjść z ich drzwi.

- George Ruxton , 1846

Komancze przeprowadzali naloty w Meksyku bez ryzyka odwetu ze strony Meksyku na ich terytorium na północ od Rio Grande w Teksasie.
Co więcej, rząd federalny Meksyku, uwikłany w spory polityczne, niewiele pomagał swoim północnym stanom i ich obywatelom w odpieraniu Komanczów. Najazdom Komanczów przeciwstawiała się słabo uzbrojona milicja, zorganizowana przez rządy stanowe i lokalne oraz dużych ranczerów, a także wynajęci łowcy skalpów - często Anglo-Amerykanie lub inni Indianie.
Meksykański Stan Durango w 1847 r. przyjął system nagród, płacąc 50 pesos za głowę wrogiego Indianina.
W 1849 r. nagroda została podniesiona do 200 pesos na głowę, więcej niż robotnik mógł zarobić w ciągu całego roku.

Dokładny, ale niepełny wykaz meksykańskich ofiar nalotów Komanczów pokazuje, że w latach 1831-1848 do Meksyku wysłano łącznie 44 naloty po ponad 100 mężczyzn.

Ofiarami tych nalotów było 2649 zabitych i 852 jeńców, z których 580 zostało uratowanych. Liczba skradzionych zwierząt z pewnością wyniosła ponad 100 tysięcy.
To, czego Komancze nie mogli ukraść, zabili.
Ze swojej strony Komancze ponieśli ciężkie straty, ponieważ często wydawało się, że szukają walki, a nie tylko najazdów.
Znanych jest 702 zmarłych Komanczów, a 32 zostało wziętych do niewoli.

Komancze cierpieli również na choroby przywiezione przez meksykańskich jeńców.
Najbardziej krwawym rokiem najazdów był lipiec 1845 - czerwiec 1846, kiedy zabito 652 Meksykanów i 48 Komanczów.
Komancze zamienili północny Meksyk w "półskolonizowany krajobraz wydobycia, z którego mogli wydobywać zasoby niewielkim kosztem".

Komancze byli często przedstawiani przez historyków w Stanach Zjednoczonych jako proste i prymitywne plemię pozbawione jakiejkolwiek spójnej organizacji politycznej lub autorytetu.

Ich sukces w tworzeniu imperium równin, wyrafinowana dyplomacja i wysoce zorganizowane naloty na Meksyk przeczą tej opinii.
Liczne małe grupy Komanczów zbierały się latem, zwykle nad rzeką Czerwoną lub jednym z jej dopływów w Teksasie lub Oklahomie, aby formułować plany i organizować grupy najeźdźców.
Komancze przybyli aż z rzeki Arkansas, aby dołączyć do nalotów.
Wśród najeźdźców byli Kiowa, Plains (Kiowa) Apacze i inni Indianie oraz kilku zbuntowanych Meksykanów i Anglosów.

Jesienią małe grupy Komanczów spotkały się w Big Spring i skierowały się na południe dobrze znanymi szlakami, jeżdżąc nocą podczas pełni księżyca. (Księżyc w pełni jesienią został nazwany przez Teksańczyków "Księżycem Comanche").
Przekroczyli Rio Grande na wschód lub zachód od Big Bend i spotkali się i zjednoczyli w Bolson de Mapimi , dużej pustej pustyni i regionie.
Bolson oferował dobre wypasy, obfite źródła i łagodne zimowe temperatury.
Wielu Komanczów przywiozło ze sobą swoje rodziny na południe i mieszkało tam przez zimę w bezpiecznym miejscu.

Od Bolson, Komancze rozgałęziali się we wszystkich kierunkach w małych i dużych grupach, rozszerzając swój zasięg, by najeżdżać tropikalny Meksyk tak daleko na południe, jak Jalisco i Querétaro .
Każdy wojownik zabrał ze sobą trzy lub cztery Konie, oszczędzając swojego ulubieńca na bitwę.
Kobiety i dzieci często podróżowały z mężczyznami i były gotowe do obrony w razie potrzeby.
Słabością Komanczów była ich determinacja w odzyskaniu ciał poległych wojowników.
Podjęli ekstremalne ryzyko iw rezultacie ponieśli dodatkowe straty.
Co więcej, często wydawali się nieostrożni i czasami byli zaskoczeni przez duże kontyngenty meksykańskich żołnierzy.

Pod koniec swoich corocznych nalotów, zwykle późną zimą lub wiosną, Komancze wywozili schwytane zwierzęta z powrotem do Teksasu.
Sprzedawali lub wymieniali Konie i muły w kilku amerykańskich punktach handlowych tak daleko na północ, jak Old Bent's Fort w Kolorado.

Potrzebowali jeńców, głównie dzieci, jako robotników.
Chłopcy zostali zmuszeni do pracy przy opiece nad stadami Konie.
Dziewczęta pomagały w pracach domowych, m.in. przygotowywały skóry bawołów do sprzedaży jako szaty.
Chłopcy często dorastali na wojowników Komanczów, a dziewczęta często stawały się jedną z kilku żon mężczyzn Komanczów.
Kilku jeńców zostało wykupionych.


Wojownik Komanczów autorstwa George'a Catlina, 1835

Wpływ na Meksyk

Ustawodawca Chihuahua opisał sytuację, w jakiej znalazł się w 1846 roku.

"Podróżujemy po drogach. zgodnie z ich kaprysami [tj. Komanczów i Apaczów]; uprawiamy ziemię tam, gdzie chcą i w ilościach, które chcą; używamy oszczędnie rzeczy, które mają pozostawiony nam do momentu, w którym uderzy ich apetyt, aby wziąć je dla siebie.

Najazdy Komanczów w głąb Meksyku wywołały strach, że wkrótce Komancze mogą być nawet widziani "na ulicach miasta Meksyk". W 1847 roku 200 Komanczów było na tyle odważnych, by przemaszerować przez miasto Durango i odejść bez przeszkód.

Naszym życzeniem jest, abyście byli uwolnieni od despotów, aby odeprzeć dzikich Komanczów, zapobiec wznowieniu ich ataków i zmusić ich do przywrócenia wam z niewoli waszych dawno zaginionych żon i dzieci.

- Generał Stanów Zjednoczonych Zachary Taylor do narodu meksykańskiego o inwazji na północny Meksyk, 1846

Również w 1847 roku podróżnik Josiah Gregg powiedział, że "cały kraj od Nowego Meksyku po granice Durango jest prawie całkowicie wyludniony. Hacjendy i rancza zostały w większości opuszczone, a ludzie głównie ograniczeni do miasteczek i miasteczek".

Kiedy wojska amerykańskie najechały północny Meksyk w 1846 i 1847 roku, zastały zdewastowany krajobraz i zdemoralizowany lud. Nie było dużego oporu wobec Anglo-Amerykanów. Niektórzy Meksykanie na północy być może mieli nadzieję, że Stany Zjednoczone odniosą większy sukces w walce z "barbarzyńcami" niż siły meksykańskie. Zwycięstwo Stanów Zjednoczonych w wojnie meksykańsko-amerykańskiej (1846-1848) zaowocowało oddaniem przez Meksyk rozległych terytoriów USA i postawiło Komanczom nowe wyzwania.

Następstwa

Najazdy Komanczów na Meksyk nie ustały wraz z przystąpieniem Teksasu do Stanów Zjednoczonych i zakończeniem wojny meksykańsko-amerykańskiej w 1848 r., ale Komancze stanęli w obliczu nowej sytuacji, gdy USA przejęły przyszłe stany Kalifornia, Arizonę i Nowy Meksyk .

Jedna z niewielu korzyści, jakie Meksyk uzyskał na mocy traktatu z Guadalupe Hidalgo, która zakończyła wojnę, była obietnicą Stanów Zjednoczonych, że będą pilnować granicy, aby zapobiec inwazji Indian na Meksyk.
Co więcej, Stany Zjednoczone zabroniłyby wszelkiego handlu towarami i mieniem zrabowanym Meksykanom przez indiańskich najeźdźców i obiecały zwrócić meksykańskich jeńców do Meksyku.
Pomimo ogromnych wydatków, Stany Zjednoczone odniosły niewiele większy sukces w ograniczaniu nalotów Komanczów i Apachów niż Meksyk.
Jeśli już, tempo nalotów wzrosło w latach 50. XIX wieku.

W 1852 r., w prawdopodobnie najdalszym ze wszystkich nalotów, Komancze dotarli do meksykańskiego stanu Jalisco w tropikach w pobliżu Oceanu Spokojnego , 600 mil (970 km) od ich zwykłego punktu przeprawy przez Rio Grande, niedaleko Presidio. Teksas i prawie 1000 mil (1600 km) od ich ojczyzny Great Plains. Obowiązek przeciwdziałania nalotom przez USA został zniesiony za obopólną zgodą w 1853 roku.
Do 1856 roku władze w bogatym w Konie Stanie Durango twierdziły, że najazdy Indian, głównie Komanczów, w ich stanie pochłonęły prawie 6000 istnień ludzkich, porwały 748 osób. i wymusiły opuszczenie 358 osiedli w ciągu ostatnich 20 lat.

Komancze osiągnęli szczyt swojej potęgi pod koniec lat 40. XIX wieku i szybko upadli.
W 1849 roku epidemia cholery wśród Indian z Równin zabiła tysiące Komanczów i ich sojuszników.
W latach pięćdziesiątych XIX wieku nastąpiła susza, która miała poważny wpływ na stada bawołów - już pod presją polowania na targu - w Komancherii. Ogromne stada Koni Komanczów wywierają dodatkową presję na środowisko ich ojczyzny.
Wkrótce Komancze zjadali swoje Konie jako pokarm.

Komancze tipi i konny wojownik. George Catlin, 1835

Szybko rosnąca populacja Teksasu - 600 tys. w 1860 r. - wkroczyła na ziemie Komanczów.
Armia amerykańska utworzyła w granicach Komancherii pięć przygranicznych garnizonów, ograniczając ich mobilność i zmniejszając zasięg.
Pod koniec lat 50. XIX wieku populacja Komanczów zmniejszyła się o około połowę w stosunku do stanu sprzed 1849 roku.
Wojna secesyjna (1861 - 1865) Komancze cofnęliby granicę Teksasu i odzyskali część swojego terytorium.
Ostatni nalot Komanczów na Meksyk mógł mieć miejsce w 1870 r., kiedy Komancze podobno zabili 30 osób w pobliżu Lampazos w Nuevo Leon .

Po wojnie secesyjnej Komancze zostali przytłoczeni, a ostatni z nich, obecnie zredukowany do około 1500 osób, poddał się armii amerykańskiej w 1875 roku.

Ich długoletni partnerzy i sojusznicy , Kiowa i Plains (Kiowa) Apacze, również się poddali.