Wikipedia
| Geografia
Indian USA | Plemiona
Indian USA |
Historia Indian USA | Kultura i
religia Indian |
Wojny
Indian |
Wojny
Najważniejszych Plemion
| Wojny Indian Wielkich Równin | Wojny
Indian z Meksykiem (1533-1933) | Wojny Apaczów (1541-1924) | Wojny Komanczów 1706-1875 | Wojny Siuksów 1659-1891 | Wojny Nawahów 1582-1868 | Wojny
Czirokezów (Cherokee)
1710-1865 | Bitwy
i Wojny Czejenów (Cheyenne) (1676-1879) | Indiańskie
Wojny Międzyplemienne
| Armia USA |
Wojny Apaczów (1541-1924)
Wojny Apaczów z USA (1849-1924) | Wojny Jicarilla (1849-1855) | Wojny Apaczów Chiricahua z Meksykiem i USA (1821-1886) | Wojny Indian z Teksasem (1600-1877) | Wojna Yavapai w sojuszu z Apaczmi Tonto przeciw USA (1861-1875) | Wojna Wodza Victorio z USA (1879-1881) | Wojny Geronimo (1861-1886) | Okres "Renegatów" schyłkowy wojen Apaczów (1887 - 1924) | Zobacz tematy Apaczów: | Plemię Apaczów | Wojny Apaczów (1541-1924) | Apaczeria | Llano Estacado | Bizony | Kolonialny Koń Hiszpański | Szczepy Apaczów: Strony wojujące
Wojny Apaczów z USA to seria konfliktów zbrojnych pomiędzy armią Stanów Zjednoczonych, a różnymi konfederacjami Plemion Apaczów, które toczyły się na Południowym zachodzie w latach 1849-1886, choć drobne wrogości trwały aż do 1924 roku. Po wojnie amerykańsko-meksykańskiej w 1846 roku Stany Zjednoczone zaanektowały sporne terytorium Meksyku, który był domem zarówno osadników, jak i plemion Apaczów. Konflikty trwały, gdy amerykańscy osadnicy przybywali na tradycyjne ziemie Apaczów, aby hodować bydło i uprawiać ziemię oraz wydobywać minerały. Armia
USA założyła forty, aby walczyć z grupami wojennymi
plemion Apaczów i zmusić Apaczów do przeniesienia się
do wyznaczonych rezerwatów indiańskich utworzonych
przez USA zgodnie z Indian
Removal Act. W
1886 roku armia USA wysłała ponad 5000 żołnierzy do Walki
z Wodzem Geronimo, co doprowadziło do
poddania się Geronimo i 30 jego zwolenników. Armia Konfederatów krótko uczestniczyła w wojnach na początku lat 60. XIX wieku w Teksasie, zanim została skierowana do działań w amerykańskiej wojnie secesyjnej w Nowym Meksyku i Arizonie
TłoWięcej informacji: Wojny Apaczów z Meksykiem (1600-1915) Historycznie, Apacze napadali na wrogie plemiona, a czasem na siebie nawzajem, w celu zdobycia bydła, żywności lub jeńców. Napadali w małych grupach, w określonym celu. Apacze rzadko jednoczyli się, aby zebrać armie składające się z setek ludzi, wykorzystując wszystkich męskich członków plemienia w wieku wojownika. CochiseWojny Apaczów wybuchły, gdy wojska amerykańskie błędnie oskarżyły przywódcę Apaczów, Wodza Cochise i jego plemię o porwanie młodego chłopca podczas rajdu. Cochise szczerze zeznał, że jego plemię nie porwało chłopca i zaoferował, że spróbuje go znaleźć dla Amerykanów, ale dowódca odmówił uwierzenia mu i zamiast tego wziął Cochise'a i jego grupę jako zakładników, aby odzyskać chłopca. Cochise uciekł, a impas rozwinął się, gdy plemię Cochise'a i jego sojusznicy otoczyli siły amerykańskie, żądając uwolnienia reszty grupy Cochise'a. Po impasie, podczas którego schwytano 3 dodatkowych wojowników i kilku amerykańskich żołnierzy i listonoszy, Apacze wycofali się, wierząc, że zostali oskrzydleni, ale w odwecie za ciągłe przetrzymywanie zabitych żołnierzy i listonoszy, których schwytali. Amerykanie z kolei zabili 6 mężczyzn, których schwytali, chociaż pozwolili kobietom i dzieciom odejść wolno. W sprawie znanej jako Afera Bascoma trzech zabitych mężczyzn to brat i siostrzeńcy Cochise'a. Cochise zebrał plemiona Apaczów i w ramach zemsty wypowiedział im wojnę, co zapoczątkowało trwający stulecie konflikt. Pierwsze kampanie armii amerykańskiej skierowane konkretnie przeciwko Apaczom rozpoczęły się w 1849 roku. KonfliktyWojna JicarillaArtykuł główny: Wojna Apaczów Jicarilla (1849-1855) Na
początku wojny amerykańsko-meksykańskiej w 1846 r.
wielu wodzów plemion Apaczów obiecało amerykańskim
żołnierzom bezpieczne przejście przez ich ziemie,
chociaż inne plemiona walczyły w obronie Meksyku i
przeciwko napływowi nowych osadników do Nowego Meksyku.
Jednakże,
jak Tiller relacjonuje w odniesieniu do Traktatu
podpisanego w Santa Fe 2 kwietnia 1851 r., "Oczekiwano,
że Jicarillas natychmiast zastosują się do warunków
traktatu, jednak jeśli chodzi o nowych Meksykanów, ich
część umowy miała wejść w życie dopiero po
ratyfikacji przez Kongres". Wojna Apaczów Jicarilla (1849-1855) rozpoczęła się w 1849 r., kiedy grupa osadników została Zaatakowana i zabita (White_massacre 1849) w pobliżu znanego punktu orientacyjnego na Szlaku Santa Fe o nazwie Punkt skalny [Point_of_Rocks], przez siły Szczepu Jicarilla i Plemienia Ute w północno-wschodnim Nowym Meksyku. Druga
masakra miała miejsce w 1850 r., tzw. w której
zginęło kilku listonoszy. Armia USA zaangażowała się
w nią w 1853 r. Wojny ChiricahuaArtykuł główny: Wojny Apaczów Chiricahua z Meksykiem i USA (1821-1886)
W
1851 roku, w pobliżu obozu górniczego Pinos
Altos, Mangas Coloradas został zaatakowany przez
grupę górników; przywiązali go do drzewa i dotkliwie
pobili. Podobne incydenty miały miejsce nadal,
naruszając traktat, co doprowadziło do odwetowych
działań Apaczów przeciwko Amerykanom pochodzenia
europejskiego. W grudniu 1860 roku trzydziestu górników
rozpoczęło
niespodziewany atak (Battle_of_the_Mimbres_River) na
obóz Bedonkohe na
zachodnim brzegu rzeki
Mimbres w odwecie za kradzież licznych sztuk bydła.
Według historyka Edwina R. Sweeneya, górnicy "...zabili
czterech Indian, zranili innych i pojmali trzynaście
kobiet i dzieci". Na
początku lutego 1861 roku grupa Apaczów Coyotero
ukradła bydło i porwała pasierba farmera Johna Warda w
pobliżu Sonoita
w Arizonie. Niezadowolony
Bascom oskarżył Cochise'a o udział w tym incydencie.
Aresztował Cochise'a i jego grupę członków rodziny, w
tym jego żonę i dzieci, podczas gdy znajdowali się pod
białą flagą w namiocie negocjacyjnym. Ponieważ Bascom nie chciał wymienić więźniów, Cochise i jego grupa zabili członków przejeżdżającego meksykańskiego taboru. Apacze zabili i rytualnie okaleczyli dziewięciu Meksykanów i wzięli do niewoli trzech białych, ale zabili ich później. Nie udało im się zorganizować zasadzki na dyliżans Butterfield Overland. Ponieważ negocjacje między Cochise i Bascomem znalazły się w impasie, Bascom wysłał posiłki. Cochise zabił pozostałych czterech jeńców ze stacji Butterfield i porzucił negocjacje. Za radą wojskowego chirurga Bernarda Irwina Bascom powiesił zakładników Apaczów będących w jego areszcie. Egzekucje odwetowe stały się znane jako Sprawa Bascoma; zapoczątkowały kolejne jedenaście lat otwartej wojny między różnymi grupami Apaczów i osadnikami ze Stanów Zjednoczonych, Armią Stanów Zjednoczonych i Armią Konfederatów
Po
wybuchu Wojny
secesyjnej w kwietniu 1861 roku Mangas Coloradas i
jego zięć Cochise zawarli sojusz, zgadzając się
wypędzić wszystkich Amerykanów i Meksykanów z
terytorium Apaczów. Ich kampanie przeciwko Konfederatom
to bitwy pod Bitwy
pod Tubac, Cookes
Canyon, Florida
Mountains, Pinos
Altos i Dragoon
Springs. Inne grupy wojenne Apaczów walczyły
również z rebeliantami; Mescalero
Apache zaatakowali i schwytali stado bydła w Fort
Davis 9 sierpnia 1861 roku, zabijając przy tym
dwóch strażników. Armia wysłała patrol, aby
spróbować odzyskać bydło, a Apacze zabili je
wszystkie. Do Mangasa Coloradasa i Cochise'a dołączyli
w ich kampanii Wódz Juh
i znany wojownik Geronimo.
Dowództwo wojskowe Stanów Zjednoczonych postanowiło wystąpić przeciwko Konfederatom z Arizony na terytorium, które Unia uważała za część Terytorium Nowego Meksyku, wysyłając kolumnę kalifornijskich ochotników pod dowództwem pułkownika Jamesa Henry'ego Carletona. Kolumna Kalifornijska, jak ją nazywano, podążała starym szlakiem Butterfield Overland Trail na wschód. W 1862 roku wojska napotkały Mangasa Coloradasa i zwolenników Cochise'a w pobliżu źródła w Apache Pass. W Bitwie pod Apache Pass żołnierze postrzelili i zranili Mangasa Coloradasa w klatkę piersiową. Podczas rekonwalescencji spotkał się z pośrednikiem, aby wezwać do pokoju ze Stanami Zjednoczonymi. W
styczniu 1863 r. Coloradas zgodził się spotkać z
amerykańskimi przywódcami wojskowymi w Fort
McLane, w pobliżu dzisiejszego Hurley
w południowo-zachodnim Nowym
Meksyku. Carleton
postanowił następnie siłą przenieść Navajo i
Apaczów do rezerwatów. Początkowo zamierzał uczynić
dolinę Rio
Grande bezpieczniejszą dla osadników i zakończyć
najazdy na podróżników. Zaczął od zmuszenia
różnych plemion Mescalero i Navajo do osiedlenia się w
rezerwacie w Fort
Sumner. Wojny z Indianami w TeksasieArtykuł główny: Wojny Indian z Teksasem (1706-1875) 25 listopada 1864 roku Plains (Kiowa) Apacze (tzw. Apacze z Wielkich Równin) walczyli w jednej z największych bitew wojen z Indianami Amerykańskimi, w Pierwszej bitwie pod Adobe Walls (1864). Carson poprowadził armię złożoną z 400 żołnierzy i zwiadowców z Plemienia Ute do północno-zachodniego Teksasu i zdobył obóz, z którego uciekli mieszkańcy. Zaatakowało ponad 1000 Komanczów, Kiowów i Apaczów z Wielkich Równin na szczycie wzgórza i odparł kilka ataków. Po dniu walki Carson wycofał się, a Indianie pozwolili mu odejść bez oporu. W bitwie zginął Iron Shirt, wódz Apaczów Równinnych. Zginęło sześciu żołnierzy; armia oszacowała, że Indianie stracili 60 zabitych i rannych. Ostatnimi bitwami pomiędzy armią amerykańską a Apaczami w Teksasie były Bitwy pod Rattlesnake Springs i Bitwa pod Quitman Canyon, obie rozegrane latem 1880 roku. Ostatnim dobrze udokumentowanym atakiem Apaczów na Teksas była masakra pod McLaurin w 1881 roku, chociaż uważa się, że ataki Apaczów na ten stan miały miejsce aż do 1882 roku. Wojna YavapaiWojny
Yavapai, lub wojny Tonto, były serią konfliktów
zbrojnych między Plemionami Yavapai
i Apaczami Tonto
przeciwko USA w Arizonie. W 1871 roku grupa 6 białych Amerykanów, 48 Meksykanów i prawie 100 wojowników Papago Zaatakowała (Masakra) Camp Grant i dokonała masakry około 150 mężczyzn, kobiet i dzieci Apaczów. Kampania przeciwko Apaczom trwała w połowie lat 70. XIX wieku. Bitwa
pod Salt River Canyon i Bitwa
pod Turret Peak są najlepszymi przykładami przemocy
w regionie Arizony. Wojna VictorioArtykuł główny: Wojna Victorio W 1879 roku weteran wojenny Chiricahua, Wódz Victorio i jego zwolennicy stanęli w obliczu przymusowego wydalenia z ojczyzny i rezerwatu w Ojo Caliente w Nowym Meksyku i przeniesienia do rezerwatu Indian Apache w Arizonie. 21 sierpnia 1879 roku Victorio, 80 wojowników oraz ich kobiety i dzieci uciekli z rezerwatu. Do Victorio dołączyli inni Apacze, zwłaszcza Mescalero, a jego siły mogły osiągnąć maksymalnie 200 wojowników, co stanowiło niezwykle dużą siłę Apaczów. Przez 14 miesięcy Victorio prowadził wojnę partyzancką przeciwko armii USA i białym osadnikom w południowym Nowym Meksyku, zachodnim Teksasie i północnym Meksyku. Stoczył ponad tuzin bitew i potyczek z armią USA oraz napadł na kilka osad cywilnych. Kilka tysięcy amerykańskich i meksykańskich żołnierzy oraz indiańskich zwiadowców ścigało go, gdy uciekał z jednej twierdzy do drugiej. Victorio i wielu jego zwolenników spotkał swój koniec 14 października 1880 r., gdy zostali otoczeni i zabici przez meksykańskich żołnierzy w Bitwie pod Tres Castillos w Chihuahua w Meksyku. Porucznik Victorio, Wódz Nana, kontynuował wojnę. Z mniej niż 40 wojownikami Nana intensywnie napadał na Nowy Meksyk od czerwca do sierpnia 1881 r. Nana przeżył nalot i zmarł ze starości w 1896 r. Bitwy pod Fort ApacheW sierpniu 1881 roku oddział żołnierzy z rezerwatu Indian Fort Apache został wysłany, aby zbadać ostatnie doniesienia o zamieszkach wśród Apaczów i zatrzymać szamana Nock-ay-det-klinne. Aresztowanie Nock-ay-det-klinne'a przez trzech indiańskich zwiadowców przebiegało spokojnie, dopóki nie wrócili do obozu. Po przybyciu 31 sierpnia obóz był już otoczony przez zwolenników Nock-ay-det-klinne'a. Rozpoczęła się Bitwa pod Cibecue Creek, w której Nock-ay-det-klinne został zabity. Następnego dnia wojownicy Apaczów Zaatakowali Fort Apache w odwecie za śmierć Nock-ay-det-klinne. Wiosną
1882 roku wojownik Na-tio-tisha poprowadził grupę
około 60 wojowników Apaczów z Gór Białych. Na
początku lipca zasadzili się i zabili czterech
policjantów z San
Carlos, w tym szefa policji. Po zasadzce Na-tio-tisha
poprowadził swoją grupę wojenną na północny zachód
przez Tonto
Basin. Lokalni osadnicy z Arizony byli bardzo
zaniepokojeni i zażądali ochrony od armii USA. W połowie lipca Na-tio-tisha poprowadził swoją grupę wojenną w górę Cherry Creek do Mogollon Rim, zamierzając dotrzeć do General Springs, znanego wodopoju na Crook Trail. Zauważywszy, że podąża za nimi pojedynczy oddział kawalerii, Apacze zastawili zasadzkę siedem mil na północ od General Springs, gdzie rozwidlenie East Clear Creek przecina wąwóz w Mogollon Rim. Apacze ukryli się po drugiej stronie i czekali. Kompanią kawalerii dowodził kapitan Adna Chaffee. Główny zwiadowca, Al Sieber, odkrył pułapkę Apaczów i ostrzegł wojska. W nocy samotna kompania Chaffee została wzmocniona przez cztery kolejne z Fort Apache pod dowództwem majora AW Evansa. Następnie byli gotowi rozpocząć Bitwę pod Big Dry Wash Kampania GeronimoPo dwóch dekadach wojny partyzanckiej Cochise postanowił zawrzeć pokój ze Stanami Zjednoczonymi. Zgodził się na przeniesienie swojego ludu do rezerwatu w Górach Chiricahua. Niedługo
potem, w 1874 roku, Cochise zmarł. Połowa zastosowała się do decyzji, a druga połowa, dowodzona przez Geronimo, uciekła do Meksyku. Wiosną 1877 roku Stany Zjednoczone schwytały Geronimo i zabrały go do rezerwatu San Carlos. Pozostał tam do września 1881 roku. Gdy żołnierze zebrali się w pobliżu rezerwatu, bał się, że zostanie uwięziony za poprzednie działania. Uciekł z rezerwatu z 700 Apaczami i ponownie udał się do Meksyku. 19 kwietnia 1882 roku wódz Chiricahua Juh zaatakował rezerwat San Carlos i zmusił wodza Loco do ucieczki. Podczas działań wojennych wojownicy Juha zabili szefa policji Alberta D. Sterlinga, a także Sagotala, policjanta Apaczów. Juh poprowadził Loco i około 700 innych Apaczów z powrotem do Meksyku.
Wiosną
1883 roku generał George
Crook został mianowany dowódcą rezerwatów Indian
w Arizonie i Nowym Meksyku. Wiosną 1886 roku Crook ruszył w pogoń za Geronimo i dogonił go tuż za granicą z Meksykiem w marcu. Geronimo i jego grupa uciekli, a Crook nie mógł ich dogonić. Departament Wojny udzielił Crookowi nagany za porażkę i zrezygnował. W kwietniu 1886 roku zastąpił go generał brygady Nelson Miles. Miles
rozmieścił ponad dwa tuziny punktów heliograficznych
, aby skoordynować 5000 żołnierzy, 500 Zwiadowców Apaczów,
100 Zwiadowców Navajo
i tysiące cywilnych członków milicji przeciwko
Geronimo i jego 24 wojownikom. W liście Charlesa Wintersa z oddziału D 6. Pułku Kawalerii z 1887 r. opisano przeżycia żołnierza podczas wojen z Apaczami w Nowym Meksyku: Armia uwięziła Geronimo i wielu innych mężczyzn z plemienia Apaczów, w tym niektórych lokalnych zwiadowców Apaczów, a następnie przetransportowała ich na wschód jako jeńców wojennych. Trzymano ich w Fort Pickens i Fort Marion na Florydzie. Północni mieszkańcy wypoczywający w St. Augustine, gdzie znajdował się Fort Marion, byli nauczycielami i misjonarzami, którzy zainteresowali się więźniami Apaczów. Wolontariusze uczestniczyli w nauczaniu Apaczów mówienia i pisania po angielsku, religii chrześcijańskiej i elementów kultury amerykańskiej. Wielu obywateli zebrało fundusze, aby wysłać prawie 20 młodszych więźniów płci męskiej na studia po ich zwolnieniu z aresztu. Większość uczęszczała do Hampton Agricultural and Industrial School , historycznie czarnej uczelni. Wielu Apaczów zmarło w więzieniach. Później dzieci Apaczów zabrano do Carlisle Indian Industrial School w Pensylwanii, gdzie zmarło pięćdziesiąt z nich. Ostatecznie, po 26 latach, Apacze na Florydzie zostali zwolnieni i mogli wrócić na południowy zachód, ale Geronimo został wysłany do Fort Sill w Oklahomie, gdzie zmarł. Okres po 1887 r.Artykuł główny: Okres Wojen Apaczów po 1887 r. Pomimo poddania się Geronimo i jego zwolenników w 1886 r., wojownicy Apaczów kontynuowali wojnę z Amerykanami i Meksykanami. Siły USA prowadziły misje poszukiwawczo-niszczące przeciwko małym grupom wojennym, stosując taktyki obejmujące sygnalizację słoneczną, telegraf przewodowy , wspólną wymianę informacji wywiadowczych między Amerykanami i Meksykanami, sprzymierzonych Zwiadowców indiańskich i lokalne grupy szybkiego reagowania. Kawaleria USA odbyła kilka wypraw przeciwko Apaczom po 1886 roku. Podczas jednej z nich 10. Pułk Kawalerii i 4. Pułk Kawalerii pod dowództwem porucznika Jamesa W. Watsona ścigały konnych wojowników Apaczów na północ od Globe w Arizonie, wzdłuż rzeki Salt. Podczas Kampanii Cherry Creek, sierżant James T. Daniels z 4. Pułk Kawalerii i sierżant William McBryar z 10. Pułku Kawalerii oraz sierżant YB Rowdy ze Zwiadowców Apaczów są ostatnimi laureatami Medalu Honoru za działania podczas wojen Apaczów. NastępstwaOstatni najazd Apaczów na Stany Zjednoczone miał miejsce dopiero w 1924 r., kiedy grupa tubylców, których później złapano i aresztowano, ukradła kilka koni osadnikom z Arizony. Uważa się, że był to koniec wojen z Indianami Amerykańskimi. Kilka grup oporu rzekomo pozostało w Sierra Madre Occidental, a ich obserwacje zgłaszali od 1952 do 2017 r. lokalni farmerzy, wędrowcy lub odkrywcy. Zobacz także
Odniesienia
Linki zewnętrzneMapa bitew i potyczek między Apaczami a armią USA
|