Wojny Indian USA - Wojny Chirocahua (1821-1886)

Wojna Chiricahua (Apache)
z Meksykiem i USA 1821-1886

Wojny Chiricahua z Meksykiem i USA (1821-1886)

rozpoczęła się w 1849 roku i była toczona pomiędzy Apaczami ze Szczepu Chiricahua, a Armią Meksyku i Armią USA

Tło konfliktu - Zobacz : Wojny Apaczów z Meksykiem (1541-1933)

W latach 20. i 30. XIX wieku głównym wrogiem Apaczów byli Meksykanie, którzy w 1821 roku uzyskali niepodległość od Hiszpanii.

Kiedy Meksyk uzyskał niepodległość w 1821 roku, wieloletni pokój z Apaczami zaczął się rozpadać. Zmniejszono liczbę żołnierzy w prezydiach pogranicza, a także budżet na wsparcie żołnierzy i Apaczów.
Kluczowym elementem prowadzącym do wojny było to, że w 1831 r. rząd meksykański odciął racje żywnościowe Apaczom osiadłym w pobliżu presidios.
2000 Apaczów przebywających w prezydiach szybko odeszło, konieczne było, aby wznowili swój łowiecko-zbieracki styl życia, jeśli mieli przeżyć.

Dowódca wojskowy Chihuahua wypowiedział wojnę Apaczom 16 października 1831 r. i rozpoczął przeciwko nim akcję militarną.
Meksyk był jednak źle przygotowany do wojny z Apaczami. Dwa najbardziej dotknięte stany, Chihuahua i Sonora, działały niemal niezależnie od siebie i rządu federalnego. Sonora (w tym Arizonie w tym czasie) miała słabo rozproszoną populację około 50 000 osób; Chihuahua miał bardziej skoncentrowaną populację 134 000 i lepiej zorganizowany rząd.

Najbardziej zaangażowane w wojnę plemiona Apaczów, Chiricahua (zwane przez Meksykanów "Gilenos") i Mescalero, liczyły tylko 2500 do 3000 osób. Żadne z plemion nie miało władzy centralnej, ale składało się z kilku niezależnych grup, liczących od 100 do 500, z których każde podejmowało własną decyzję dotyczącą pokoju lub wojny z Meksykanami.

Bandy często jednoczyły się tymczasowo, aby uderzyć większymi siłami przeciwko Meksykanom, ale większość najazdów Apaczów była stosunkowo niewielka i obejmowała kilkudziesięciu wojowników. Apacze negocjowali również osobno ze stanami i gminami meksykańskimi, prowadząc wojnę z niektórymi, podczas gdy z innymi byli w pokoju.

Naloty Apaczów, które rozpoczęły się w 1831 r., miały miejsce zrywami, gdy zespoły i przywódcy, przede wszystkim Wódz Juan José Compá, który był piśmienny i mówił po hiszpańsku, na przemian napadali i odpowiadali na pokojowe prośby władz meksykańskich.
Najczęściej celem Apaczów podczas nalotu była kradzież żywego inwentarza i innej własności; ale powszechnym modus operandi Apaczów było również podróżowanie konno w małych grupach do Meksyku, spotykanie się z innymi grupami, atakowanie osady, zabijanie mężczyzn i chwytanie tylu kobiet, dzieci i bydła, ile tylko zapragnie, a następnie uciekanie do ojczyzny, zastawianie zasadzek po drodze, aby zniechęcić pościg.

Apacze unikali zaciekłych bitew, chyba że byli liczniejsi lub mieli element zaskoczenia.

W 1835 roku Meksyk wyznaczył nagrodę za skalpy Apaczów .

Apacze byli w ciągłym konflikcie z Meksykiem.
Grabieże między nimi były brutalne po obu stronach, choć dalekie od otwartej wojny. W 1837 r. stosunki dramatycznie zmieniły się w kierunku krwi i przemocy.

W Santa Rita zastawiono pułapkę, gdzie przywódca Apaczów Wódz Juan José Compa został zwabiony na ucztę, na której on i jego ludzie zostali poczęstowani whisky i jedzeniem. Armaty ukryte w centrum miasta i załadowane odłamkami otworzyły ogień w stronę Apaczów, masakrując dziesiątki osób.

Po śmierci Wodza Juana José Compa, Wódz Mangas Coloradas i Wódz Chuchillo Negro (Black Knife) zostali przywódcami Apaczów Mimbreno i Warm Springs. Razem przeprowadzili serię odwetowych najazdów, niszcząc pobliskie osady i skutecznie trzymając Santa Ritę w oblężeniu.

Santa Rita del Cobre i położona obok bogata Kopalnia Miedzi Chino znajdowała się w sercu kraju Apaczów i była nękana przez najazdy Apaczów.
Historycy często twierdzą, że w Santa Rita miała miejsce niesławna masakra Apaczów dokonana przez Johna Johnsona w 1837 roku, chociaż bardziej prawdopodobne jest, że incydent ten miał miejsce dalej na południe, w pobliżu Gór Animas [Zobacz : (Wojny Apaczów z Meksykiem (1541-1933)]

Atak Johnsona raczej podżegał, niż zastraszył Apaczów. Mangas Coloradas i jego zwolennicy byli szczególnie groźni. W pobliżu zginęło dwudziestu dwóch traperów, a kopalnia została odcięta od dostaw. W 1838 roku 300-400 mieszkańców Santa Rita uciekło na południe w kierunku presidio w Janos w stanie Chihuahua, oddalonego o 150 mil, ale Apacze zabili niemal wszystkich po drodze. Potem kopalnia Santa Rita działała już tylko sporadycznie, aż do 1873 roku, kiedy Wódz Apaczów Cochise podpisał układ pokojowy ze Stanami Zjednoczonymi i kopalnia została ponownie otwarta.
Najazdy Apaczów na ten obszar trwały do 1886 roku, kiedy to Geronimo się poddał.

Po tym, jak Juan José Compa, przywódca Apaczów Grupy Mimbreno z Bandy Coppermine, został zabity w 1837 roku za nagrodę pieniężną podczas masakry w Santa Rita del Cobre, Mangas Coloradas został wodzem wojennym i wodzem, łącząc siły ze swoim przyjacielem i wieloletnim towarzyszem (i prawdopodobnie szwagrem) Cuchillo Negro (hiszp. Czarny Nóż). Rozpoczęli serię odwetowych nalotów na Meksykanów wokół miasteczka górniczego i oblegali Santa Ritę, atakując kolumnę uciekających Meksykanów i dokonując rzezi dużej liczby z nich.

Mangas Coloradas został głównym przywódcą Coppermine Mimbrenos i dowodził nimi przez około 25 lat, podczas gdy Cuchillo Negro przewodził Warm Springs Mimbrenos.

W 1846 roku, gdy Stany Zjednoczone Wypowiedziały wojnę Meksykowi, naród Apaczów obiecał żołnierzom USA bezpieczne przejście przez ziemie Apaczów. Gdy Stany Zjednoczone zajęły Nowy Meksyk w 1846 roku, Mangas Coloradas podpisali traktat pokojowy, szanując ich jako zdobywców znienawidzonego meksykańskiego wroga. Niespokojny pokój między Apaczami a Stanami Zjednoczonymi trwał, aż do napływu górników złota do Gór Pinos Altos w Nowym Meksyku , co doprowadziło do otwartego konfliktu.

W 1851 roku osiedlenie się delegacji USA (z Johnem Russellem Bartlettem) w Meksykańsko-Amerykańskiej Komisji Granicznej w Santa Rita del Cobre oraz ponowne otwarcie kopalni miedzi w Santa Rita del Cobre również zwiększyły napięcia. Mangas Coloradas, podobnie jak Cuchillo Negro, Delgadito , Ponce, Coleto Amarillo i najważniejsi wodzowie Tchihende i Ndendahe, musieli stawić czoła nowym problemom.

W czerwcu 1851 roku Mangas Coloradas, Delgadito, Ponce i Coleto Amarillo spotkali się z Bartlettem w Santa Rita del Cobre; dyskusje trwały, dopóki Apacze nie czuli się już rozczarowani i zdradzeni przez przybyszów.

Według książki Johna C. Cremony'ego, Life Among the Apaches, w 1861 roku, w pobliżu obozowiska górników Pinos Altos, Mangas Coloradas został zaatakowany przez grupę białych górników, którzy przywiązali go do drzewa i dotkliwie wychłostali Jednak historyk Edwin R. Sweeney w swojej biografii wodza podważa to twierdzenie: gdyby było prawdą, Geronimo, który spędził dużo czasu z Mangas Coloradas w latach 50. i 60. XIX wieku, prawdopodobnie wspomniałby o tym swojemu biografowi.

W grudniu 1860 roku 30 górników Rozpoczęło niespodziewany atak na obóz Bedonkohes na zachodnim brzegu Rzeki Mimbres. Historyk Edwin R. Sweeney doniósł, że górnicy "... zabili czterech Indian, ranili innych i pojmali trzynaście kobiet i dzieci". Niedługo potem Mangas Coloradas rozpoczęli naloty na obywateli USA i ich własność.

Córka Mangas Coloradas, Dos-Teh-Seh, poślubiła Wodza Cochise, naczelnego wodza Tsokanende, czyli Apaczów Chiricahua.

Na początku lutego 1861 roku porucznik Armii USA George Nicholas Bascom , badając "indiańskie" porwanie syna farmera, najwyraźniej bez rozkazu, zwabił niewinnego Cochise, jego rodzinę i kilku wojowników w pułapkę w Apache Pass w południowo-wschodniej Arizonie. Cochise udało się uciec, ale jego rodzina i wojownicy pozostali w areszcie. Negocjacje nie powiodły się i wybuchły walki. Ten incydent, znany jako "Sprawa Bascoma", zakończył się powieszeniem brata Cochise i pięciu innych wojowników przez Bascoma. Później tego samego roku Mangas Coloradas i Cochise zawarli sojusz, zgadzając się wypędzić wszystkich Amerykanów z terytorium Apaczów. W ich wysiłkach dołączyli do nich w średnim wieku Delgadito, Nana, Victorio, Juh i Geronimo.

Chociaż cel nigdy nie został osiągnięty, populacja białej ludności na terytorium Apaczów została znacznie zmniejszona na kilka lat podczas Wojny secesyjnej, po wycofaniu wojsk federalnych na wschód.

* * *

W 1851 roku, w pobliżu obozu górniczego Pinos Altos, Mangas Coloradas został zaatakowany przez grupę górników; przywiązali go do drzewa i dotkliwie pobili. Podobne incydenty miały miejsce nadal, naruszając traktat, co doprowadziło do odwetowych działań Apaczów przeciwko Amerykanom pochodzenia europejskiego.

W grudniu 1860 roku trzydziestu górników Rozpoczęło niespodziewany atak na obóz Bedonkohe na zachodnim brzegu Rzeki Mimbres w odwecie za kradzież licznych sztuk bydła. Według historyka Edwina R. Sweeneya, górnicy "... zabili czterech Indian, zranili innych i pojmali trzynaście kobiet i dzieci".

Apacze szybko odpowiedzieli napadami na obywateli USA i ich własność.

Na początku lutego 1861 roku grupa Apaczów Coyotero ukradła bydło i porwała pasierba farmera Johna Warda w pobliżu Sonoita w Arizonie. Ward szukał zadośćuczynienia u pobliskiej armii amerykańskiej. Wysłano porucznika George'a N. Bascoma, a Ward towarzyszył oddziałowi. Bascom wyruszył na spotkanie z Cochise w pobliżu Apache Pass i stacji Butterfield Overland Stagecoach, aby zabezpieczyć bydło i syna Warda. Bascom zaczął od złej nogi, okłamując Cochise co do jego celów i zamiarów. Cochise nie był świadomy incydentu, ale zaoferował, że znajdzie odpowiedzialnych.

Niezadowolony Bascom oskarżył Cochise o udział w tym incydencie. Aresztował Cochise i jego grupę członków rodziny, w tym jego żonę i dzieci, podczas gdy znajdowali się pod białą flagą w namiocie negocjacyjnym. Wściekły Cochise wyrąbał sobie drogę z namiotu i uciekł.

Po kolejnych nieudanych negocjacjach Cochise wziął jako zakładnika członka załogi stacji dyliżansowej po wymianie ognia.

Ponieważ Bascom nie chciał wymienić więźniów, Cochise i jego grupa zabili członków przejeżdżającego meksykańskiego taboru. Apacze zabili i rytualnie okaleczyli dziewięciu Meksykanów i wzięli do niewoli trzech białych, ale zabili ich później. Nie udało im się zorganizować zasadzki na dyliżans Butterfield Overland. Ponieważ negocjacje między Cochise i Bascomem znalazły się w impasie, Bascom wysłał posiłki. Cochise zabił pozostałych czterech jeńców ze stacji Butterfield i porzucił negocjacje. Za radą wojskowego chirurga Bernarda Irwina Bascom powiesił zakładników Apaczów będących w jego areszcie. Egzekucje odwetowe stały się znane jako Sprawa Bascoma ; zapoczątkowały kolejne jedenaście lat otwartej wojny między różnymi grupami Apaczów i osadnikami ze Stanów Zjednoczonych, Armią Stanów Zjednoczonych i Armią Konfederatów

Przełęcz Apaczów widziana z Fortu Bowie

Po wybuchu wojny secesyjnej w kwietniu 1861 roku Mangas Coloradas i jego zięć Cochise zawarli sojusz, zgadzając się wypędzić wszystkich Amerykanów i Meksykanów z terytorium Apaczów.

Ich najbardziej znane kampanie przeciwko Konfederatom to bitwy: Oblężenie Tubac (1861), Bitwa w Cookes Canyon (1861), Bitwa w Górach Florida Mountains (1861), Bitwa o Pinos Altos (1861) oraz Pierwsza Bitwa pod Dragoon Springs (1862) i Druga Bitwa pod Dragoon Springs (1862)

Inne grupy wojenne Apaczów walczyły również z rebeliantami; Apache ze Szczepu Mescalero zaatakowali i schwytali stado bydła w Fort Davis. 9 sierpnia 1861 roku, zabijając przy tym dwóch strażników. Armia wysłała patrol, aby spróbować odzyskać bydło, a Apacze zabili ich wszystkich.

Do Mangas Coloradas i Cochise dołączyli w ich kampanii Wódz Juh i znany wojownik Wódz Geronimo.
Myśleli, że odnieśli pewien sukces, gdy Amerykanie zamknęli Butterfield Overland Stagecoach, a wojska armii odeszły, ale te działania były związane z początkiem wojny secesyjnej.

Dowództwo wojskowe Stanów Zjednoczonych postanowiło wystąpić przeciwko Konfederatom z Arizony na terytorium, które Unia uważała za część Terytorium Nowego Meksyku, wysyłając kolumnę kalifornijskich ochotników pod dowództwem pułkownika amesa Henry Carletona.

Kolumna Kalifornijska, jak ją nazywano, podążała starym szlakiem Butterfield Overland Trail na wschód. W 1862 roku wojska napotkały Mangas Coloradas i zwolenników Cochise w pobliżu źródła w Apache Pass.

W Bitwie pod Apache Pass (1862) żołnierze postrzelili i zranili Mangas Coloradas w klatkę piersiową. Podczas rekonwalescencji spotkał się z pośrednikiem, aby wezwać do pokoju ze Stanami Zjednoczonymi.

W styczniu 1863 r. Mangas Coloradass zgodził się spotkać z amerykańskimi przywódcami wojskowymi w Fort McLane, w pobliżu dzisiejszego Hurley w południowo -zachodnim Nowym Meksyku.
Mangas Coloradas przybył pod białą flagą rozejmu, aby spotkać się z generałem brygady Josephem Rodmanem Westem, oficerem milicji kalifornijskiej . Amerykanie ponownie naruszyli neutralność białej flagi. Uzbrojeni żołnierze aresztowali go, a West miał wydać swoim wartownikom rozkaz zabicia wodza plemienia Apaczów. Tej nocy Mangas Coloradas został torturowany i zastrzelony, ponieważ "próbował uciec". Następnego dnia żołnierze odcięli mu głowę, ugotowali ją i wysłali czaszkę do Smithsonian Institution. Okaleczenie ciała Coloradasa zwiększyło wrogość ludu Apaczów wobec Stanów Zjednoczonych.

Carleton postanowił następnie siłą przenieść Navajo i Apaczów do rezerwatów. Początkowo zamierzał uczynić dolinę Rio Grande bezpieczniejszą dla osadników i zakończyć najazdy na podróżników. Zaczął od zmuszenia różnych plemion Mescalero i Navajo do osiedlenia się w rezerwacie w Fort Sumner. Zwerbował Kita Carsona, dawnego przyjaciela Plemienia Navajo aby ich otoczyć, niszcząc ich uprawy i bydło, i zmusić ich do Przejścia Długiego Marszu Nawahów do Fort Sumner.

Następstwa

Chociaż zasadnicze walki na tym etapie się zakończyły to trwały dalsze Wojny Apaczów, w tym także tych ze Szczepu Chiricahua, w szczególności zaś Kampanie Wojenne innych wodzów ze Szczepu Chiricachua, Wojna Wodza Victorio z USA (1879-1881) i Wojny Geronimo (1875-1886)

Zobacz także:

Pierwsza Wojna Czrnego Jstrzębia (Sax&Fox) 1832 (First Black Hawk War)
Wojny Indian USA
Manifest Przeznaczenia (Manifest Destiny)