SIUKSOWIE Dakota - Grupa Wahpekute

Ważni Wodzowie: Inkpaduta, Red Legs, Gray Back, Wamdisapa (Czarny Orzeł)

Zobacz: https://storymaps.arcgis.com/stories/a3cde44dec8d4c6a8ed79067bf386d12

Na podstawie: https://rchistory.org/wahpekute-dakota/

Wahpekute (Wa?pékhute, "Łucznicy Liści")

to jedno z grup Szczepu Dakota (Plemienia Siuksów) Isanti (Santee ).

Razem z Grupą Mdewakanton (Bdewákha?thu?wa? "Wieś Jeziora Duchów" lub "ludzie mistycznego jeziora" i Wahpeton (Wa?péthu?wa?, "Wioska Liścia") tworzą tzw. Wyższą Radę Dakotów lub Santee Siouxów (Isá?yáthi - "Twórcy noży").

Mapa Nicollet z 1843 r. lokalizująca Wahpekute

Historia

Wprowadzenie: Decydujące Starcie

Północna Minnesota od dawna była ojczyzną ludu Dakotów, aż do połowy XVIII wieku, kiedy stała się terenem spornym.
Plemię Odżibwejów pochodziło z południowego Ontario i północnego Michigan, zanim przeniosło się na zachód przez północną część Jeziora Górnego.

Oba plemiona zetknęły się w latach 1650-1700, ale pozostały stosunkowo pokojowe, aż do około 1736-1760 roku w miejscu zwanym Kathio, na brzegu jeziora Mille Lacs, gdzie doszło do tzw. Bitwy pod Katchio (1750).

Ruchy Dakotów na początku XVIII wieku

Tradycja ustna opowiada o zaciętej bitwie, w której zwyciężyli Odżibwejów, a lud Dakota został wygnany z północnej Minnesoty. Szczep Dakota, do której należeli Grupa Mdewakanton i Grupa Wahpekute, przeniosła się na południe od jeziora do południowej Minnesoty, podczas gdy inni przenieśli się do zachodniego Wisconsin, północnej Iowy i wschodnich Dakot.

Traktat z Prairie du Chien z 1825 r., zawarty przy udziale rządu USA, ustanowił formalny podział między plemionami Minnesoty, jak widać na tej mapie.

Oprócz konfliktu z Odżibwejami z powodu ich przemieszczania się, Plemiona Sac i Fox przeniosły się na zachód z Illinois na terytorium Wahpekute z powodu nacisków ze strony Plemienia Irokezów.
Wahpekute walczyli z Sac i Fox o kontrolę nad terenami łowieckimi w północnej Iowie, rywalizując o żywność i zwierzynę już w 1766 roku.
Rząd Stanów Zjednoczonych pośredniczył w tym sporze w 1825 roku w Prairie du Chien, co doprowadziło do traktatu pokojowego, który określił granice między różnymi plemionami Minnesoty.

Ta mapa z 1843 roku, stworzona przez francuskiego geografa Josepha Nicolleta, przedstawia terytorium Wahpekute ("Kraj Warpekutey") nałożone na współczesną mapę Minnesoty.

Minnesota jako ziemia

Spośród różnych plemion Dakotów, które zostały zepchnięte na południe przez Odżibwejów po Bitwie pod Kathio, Wahpekute osiedlili się wokół tego, co później stało się hrabstwem Rice w Minnesocie, zakładając półstałe wioski wokół jezior Cannon i Cedar.
Terytorium Wahpekute znajdowało się głównie w "dużych lasach", dużym pasie liściastego lasu, który pierwotnie obejmował około dwóch trzecich hrabstwa Rice w gęstych lasach jesionów, wiązów, dębów i klonów. Życie w "dużych lasach" odróżniało Wahpekute od wielu innych plemion Dakotów, które były bardziej przyzwyczajone do życia na otwartych równinach. Stąd pochodzi nazwa "Wahpekute", oznaczająca "Strzelec wśród liści". Było to nawiązanie do lasów, przez które Wahpekute regularnie przemierzali. Ziemia ta była idealna ze względu na skrzyżowanie rzek Straight i Cannon, które zapewniały łatwy transport dla plemienia, oraz obfitość drobnej zwierzyny. Bogactwo tego regionu było znane już od stuleci, o czym świadczy liczba ludów prehistorycznych i budowniczych kopców, którzy stworzyli na tym terenie cywilizacje.

Jak widać na tej mapie, duża część terytorium Wahpekute (niebieski kwadrat) składała się z ekoregionu dużych lasów (reprezentowanego przez zielone obszary). Należy pamiętać, że granice terytorium Wahpekute były bardziej płynne, niż sugeruje niebieski kwadrat, ponieważ lud Wahpekute był nomadyczny i przenosił swoje osady przez cały rok.

Kultura Wahpekute

Wahpekute są uznawani za część większego regionalnego Szczepu Dakota, które następnie dzieli się na cztery indywidualne plemiona: Górne Dakota, Sisseton i Wahpeton oraz Dolne Dakota, Mdewakanton i Wahpekute. Licząc mniej niż tysiąc osób, Wahpekute byli zdecydowanie najmniejszym z czterech plemion.

Dla Wahpekute wychowywanie dzieci było kluczowym elementem codziennego życia. Rodzice, a co za tym idzie, cała wioska, dawali dzieciom dużo swobody w eksploracji i nauce. Zamiast wymagać, rodzice prosili. Dla młodych chłopców dzieciństwo było pełne przygód i wyzwań. Oprócz zapasów, wyścigów, pływania i udziału w pozorowanych bitwach, dorośli uczyli chłopców, jak budować łuki i strzały do polowań na drobną zwierzynę.

Tradycja ustna była kolejnym krytycznym aspektem życia Wahpekute, podobnie jak w przypadku wielu innych ludów tubylczych. Poprzez opowieści Wahpekute byli w stanie przekazywać moralność i wartości z pokolenia na pokolenie, wiążąc lekcje z mitologią. Gdy dzieci osiągnęły pełnoletniość, były instruowane w niuansach tradycji ustnej, a następnie miały za zadanie nauczać następne pokolenie.

Wioski Wahpekute działały jako rozszerzenia jednostek rodzinnych.
Każda wioska liczyła od 50 do 400 osób i była samowystarczalna. W tej jednostce każda osoba była uczona szerokiego zakresu umiejętności, z których każda przyczyniała się do życia na wsi. W wioskach powszechne było przestrzeganie hierarchii opartych na wieku, przy czym starsi wioski wykonywali większość nauczania i podejmowania decyzji. Ze względu na płynny charakter konfliktów w tym czasie społeczność miała wyznaczonego przywódcę wojennego i przywódcę pokojowego, który prowadził ludzi w trudnych lub pomyślnych czasach.

Rzeczywiście, niebezpieczny świat czaił się poza tą czułą i kochającą społecznością.
W XVIII wieku Wahpekute żyli i polowali w południowej Minnesocie, regionie, o który aktywnie walczyły inne plemiona indiańskie, takie jak Plemiona Odżibwejów, Sac i Fox.
Prowadziło to do częstych konfliktów między różnymi plemionami, skutkując przypływem i odpływem wymiany terytoriów.
[Zobacz : Wojny Międzyplemienne Indian]

Wydarzenia

Wsie

Ze względu na łatwość żeglugi, jaką zapewniały rzeki, wzdłuż brzegów zakładano wioski, aby handlować futrami.
W 1826 r. Wahpekute utrzymywał wioskę na północnych brzegach jezior Cannon i Circle.

Pierwszymi europejsko-amerykańskimi odkrywcami na tym terytorium byli Francuscy odkrywcy, tacy jak Robert de LaSalle i Pierre-Charles Le Sueur. Później handlarze futrami współpracowali z Indianami Ameryki Północnej w Minnesocie. Alexander Faribault, który przybył w 1826 r., był pierwszym handlarzem futrami, który założył punkt handlowy na terenie obecnego hrabstwa Rice.

Ruch 1834

Być może zachęceni przez Alexandra Faribaulta, Wahpekute przenieśli swój obóz do miejsca, gdzie łączą się rzeki Straight i Cannon, co później stało się miastem Faribault. Przez prawie 20 lat Wahpekute i pierwsi mieszkańcy Faribault handlowali i żyli w bliskim sąsiedztwie i dobrej woli.

Traktat z Traverse des Sioux (1851)

W pierwszej połowie XIX wieku nastąpił wzrost populacji białych osadników napływających do Minnesoty.
Chociaż wzrost liczby kolonistów nie był niczym oszałamiającym, wpływowi ludzie, tacy jak Henry Hastings Sibley, nakłonili rząd USA do zaproponowania traktatu o wykupie znacznej części południowej i zachodniej Minnesoty.

W 1851 roku Wahpeton i Sisseton zostali zaproszeni na spotkanie z przedstawicielami rządu w Travers des Sioux. Alexander Faribault był jednym z tłumaczy negocjacji traktatowych, ale ostatecznie podpisali traktat i zostali zobowiązani do przeniesienia się do rezerwatu Upper Sioux w Redwood Falls w stanie Minnesota.

Obszar przekazany Siouxom na mocy Traktatu Traverse des Sioux zaznaczony na zielono, obejmujący północną Iowę, południową Minnesotę i wschodnią Dakotę Południową.

Traktat z Mendoty (1851)

Mdewakanton i Wahpekute uczestniczyli w Traktacie Mendota.
Wódz Inkpaduta został nowym podszefem Wahpekute Red Top Band po śmierci swojego ojca, Wamdisapy (Czarnego Orła).
Nie zostali zaproszeni na negocjacje w Mendota w 1851 r., ale dowiedzieli się, że inni przywódcy Wahpekute Red Legs i Gray Back podpisali traktat.

Inkpaduta zerwał kontakty z większością innych Wahpekute i w momencie podpisania traktatu nie był już uważany za Wahpekute przez rząd federalny.
Sygnatariusze tego traktatu zostali przeniesieni do rezerwatu Lower Sioux w Morton, MN.

Bitwa o ziemię: Wahpekute, Sac i Fox oraz osadnicy

Shakeska (Białe Paznokcie), naczelnik wioski Wahpekute, zmarł w 1822 r. i został zastąpiony przez swojego młodego i niedoświadczonego syna, Tasagiego.
W tym czasie Wahpekute wciąż toczyli wojnę z Sac i Fox o tereny łowieckie w północnej Iowie.
W latach 1815-1825 w walkach zginęło około 170 Wahpekute.

W 1815 r. rząd Stanów Zjednoczonych pośredniczył w konferencji i traktacie pokojowym w Prairie du Chien, który ustanowił granice między różnymi plemionami Minnesoty. Jednak pokój nie trwał długo, a Sac i Fox wznowili najazdy na wioski Wahpekute po dwóch latach.

15 listopada 1827 r. Sac i Fox zaatakowali wioskę Tasagiego w pobliżu rzeki Des Moines i wymordowali wielu ludzi z plemienia Wahpekute, w tym żonę Wamdisapy (Czarnego Orła).
Jak napisał Wamdisapa: "Opuściłem moją rodzinę, ponieważ myślałem, że jestem bezpieczny, i wyszedłem, aby trochę zastawić pułapkę dla siebie, ale gdy wróciłem do mojej chaty, wszystko zostało zniszczone".

Wamdisapa (Czarny Orzeł) obwinił Tasagiego o podpisanie traktatu pokojowego i wznowił walkę, aby pomścić morderstwo swojej żony.
Konflikt między Wahpekute a Sac i Fox został dodatkowo zaostrzony przez niedobór zwierzyny łownej i obecność białych osadników, od których Wahpekute stali się ekonomicznie zależni.

Osadnicy ci zażądali, aby Wahpekute spłacili swoje długi futrami, zmuszając ich do wejścia na sporne tereny łowieckie i kontynuowania walki z Sac i Fox.
Wamdisapa (Czarny Orzeł) uważał, że osadnicy "chcą nas wepchnąć w paszczę naszych wrogów i na niebezpieczny teren, aby zdobyć skóry na spłatę kredytu".
W ten sposób ruch białych osadników do regionu zaostrzył napięcia między różnymi plemionami i doprowadził do konfliktów o ziemię.

W połowie lat 30. XIX wieku Wamdisapa (Czarny Orzeł) zerwał z Tasagim i utworzył własną wioskę, w której sam został wodzem.
Tasagi i jego zwolennicy pozostali wzdłuż rzeki Cannon, podczas gdy Wamdisapa (Czarny Orzeł) przeniósł swoją mniejszą wioskę liczącą od sześćdziesięciu do stu osób nad rzekę Blue Earth.
Ta nowa wioska prowadzona przez Wamdisapę stała się znana jako Red Top Band of the Wahpekute.

Granice ustalone na mocy Traktatu Prairie du Chien z 1825 r

Wojna z Sac i Fox zakończyła się w 1842 r., kiedy Wahpekute poddali swoje ziemie w Iowa, a Sac i Fox ruszyli dalej na zachód w 1845 r. Red Top Band przeniósł się do rzeki Vermillion w Dakocie Południowej, gdzie miał się zmieszać z ludźmi z Grup Yankton i Sisseton.
Wraz z tą przeprowadzką Red Top Band przestał mieć bliskie powiązania z innymi Wahpekute.

W 1846 roku pewien przybysz z Red Top Band poinformował, że Wamdisapa (Czarny Orzeł) zmarł z powodu choroby. Po śmierci Wamdisapy Sintominiduta (All Over Red) został głównym wodzem Red Top Band, a syn Wamdisapy (Czarnego Orła), Inkpaduta (Scarlet Point), został podwodzem.

Inkpaduta i masakra na Jeziorze Duchów (Spirit Lake)

Wódz Inkpaduta, urodzony w 1800 lub 1805 roku w Cannon Lake, był ważnym Wodzem wojennym Wahpekute, który zyskał złą sławę w latach poprzedzających Wojnę Dakotów z USA w 1862 roku.
Urodzony jako syn Wamdisapy (Czarnego Orła), wodza wojennego wioski, Inkpaduta dorastał w okresie coraz bardziej zdominowanym przez konflikty międzyplemienne.
[Zobacz: Wojny Międzyplemienne Indian]

Zdjęcie Inkpaduta
Inkpaduta

Pod koniec lat 40. XIX wieku Zespół Red Top podzielił się na co najmniej cztery mniejsze grupy, a Inkpaduta został samodzielnym wodzem.

W 1854 roku biały osadnik Henry Lott zabił Sintominidutę, jego matkę, dwie żony i dwoje z czwórki dzieci, wrabiając w ten proces plemiona Sac i Fox.
Inkpaduta znalazł ich ciała dwa tygodnie później i przywiózł je do pobliskiego miasta Homer, aby wymierzyć sprawiedliwość. Wielka ława przysięgłych hrabstwa Polk oskarżyła Lotta o morderstwo, ale proces wkrótce zamienił się w farsę, ponieważ oskarżenie wyśmiało zeznających Wahpekute, w tym Inkpadutę.
Niepowodzenie systemu sprawiedliwości w zakresie wspierania ludu Wahpekute przekonało Inkpadutę, że nie ma miejsca dla rdzennych mieszkańców w świecie białego człowieka.

W 1856 roku Inkpaduta i jego grupa udali się do Iowa na jesień i zimę, gdzie rozbili obóz nad jeziorem Loon.
1 grudnia 1856 roku potężna zamieć zwiększyła napięcia między Red Top Band a białymi osadnikami ze Smithland w stanie Iowa, którzy walczyli o znalezienie pożywienia. Obywatele Smithland zorganizowali spotkanie, na którym oskarżyli Red Top Band o kradzież kukurydzy i siana. Milicja osadników maszerowała do wioski Inkpaduty i zażądała, aby oddali broń i odeszli, pozbawiając ich jedynego środka do polowania i zdobywania pożywienia.
Po wypędzeniu ze Smithland przez białych osadników wnuk Inkpaduty zmarł z powodu wychłodzenia i głodu.

W wyniku tych wydarzeń Inkpaduta rozwinął wrogość do białych osadników.
Ta niechęć przerodziła się w przemoc w Spirit Lake Massacre w 1857 r.

Masakra w Jeziorze Duchów

Zobacz więcej : Masakra w Spirit Lake (1857) r.

Do 1857 roku napięcia między białymi osadnikami a Inkpadutą i jego bandą stały się burzliwe.
W marcu najechali na jeziora Spirit i Okoboji, w pobliżu Spirit Lake w stanie Iowa. Dakota uważali te jeziora za święte miejsce zamieszkania bogów i zakazano im łowienia ryb i polowań w tych jeziorach. Widok domów białych osadników zbudowanych obok jeziora rozwścieczył Inkpadutę i w ciągu kolejnych tygodni zabili kilka rodzin mieszkających nad jeziorem lub w jego pobliżu. Wzięli też kilku osadników jako zakładników, gdy ci się tam włóczyli.
W czerwcu ostatni zakładnik, Abbie Gardner, został uwolniony z bandy, co oznaczało koniec masakry nad Spirit Lake.

Masakra w Spirit Lake pomogła utrwalić spuściznę Inkpaduty jako straszaka na pograniczu, którego można było obwinić o wszelkie zło.
Biali osadnicy oskarżyli Inkpadutę o zabicie jego ojca, Wamdisapy (Czarnego Orła), i Tasagiego, wodza Wahpekute, co jest przekonaniem, które wielu nadal podziela, pomimo braku dowodów. Rząd Stanów Zjednoczonych wstrzymał wypłaty rent Dakotom do czasu aresztowania lub zabicia Inkpaduty. Mimo to armia USA nigdy nie schwytała Inkpaduty, a niepowodzenie w jego zatrzymaniu stało się głównym motywem Wojny Dakotów z USA w 1862 roku.

Ostatecznie Inkpaduta kontynuował tradycyjne życie koczownicze i nigdy nie przeprowadził się do rezerwatu.
Jego syn, Sounds The Ground As He Walks, podobno zabił Custera w bitwie pod Little Bighorn, a wiele relacji twierdzi, że widziało go z koniem Custera. Pomimo wielu wysiłków Inkpaduta nigdy nie został złapany, ukarany ani zmuszony do asymilacji. Dla wielu białych osadników jego działania w Spirit Lake zapieczętowały go jako morderczego złoczyńcę w podręcznikach historii.

Jednak dla wielu Indian Wódz Inkpaduta jest symbolem oporu wobec białej inwazji i asymilacji.
Inkpaduta zmarł w Kanadzie w 1879 roku.